موشک‌ شهاب موضوع مذاکرات هسته‌ای؟

با این حال به نظر می‌رسد غربی‌ها بخصوص آمریکایی‌ها بسیار تمایل دارند تا فعالیت‌های موشکی ایران را نیز داخل در مذاکرات نهایی هسته‌ای کنند. البته به نوشته رسانه‌‌های غربی نقش پشت پرده اسراییل در این میان بسیار مهم است چرا که سران تل‌آویو به واشنگتن فشار می‌آورند تا تمام فعالیت‌های هسته‌ای و فعالیت‌های نظامی ایران مانند توان موشکی ایران را داخل در مذاکرات کنند. البته مقامات ایران از جمله محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه در آخرین اظهار‌نظر خود گفته است که به جز فعالیت‌های هسته ای ایران درباره مسائل دیگری با گروه 1+5 مذاکره نمی‌کنیم. با این حال طرف غربی تحلیل‌ها و خبرهایی را منتشر می‌کنند که نشان می‌دهد از دید آنان قرار است درباره برخی فعالیت‌های نظامی غیر هسته ای ایران نیز مذاکره شود.هاینونن گزارش به‌روز شده‌ای را از تلاش‌های ایران و آژانس برای حل مسائل مربوط به مطالعات ادعایی (ابعاد نظامی‌احتمالی در برنامه هسته‌ای ایران) ارائه کرد.

هاینونن در این گزارش نوشت: ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌در تاریخ 9 فوریه به توافقی در زمینه هفت اقدام عملی که باید تا پانزده می توسط ایران اجرایی شود، دست یافتند. ایران در آن سند موافقت کرد که اطلاعات و توضیحاتی را به آژانس ارائه دهد تا «نیاز یا کاربرد اعلام شده توسط ایران برای توسعه چاشنی‌های انفجاری الکتریکی» را ارزیابی کند. این مسئله یکی از مواردی است که نگرانی‌های آژانس درباره ابعاد نظامی‌احتمالی برنامه هسته‌ای فعلی یا گذشته ایران را به همراه داشت. این امر در قطعنامه 2010 شورای امنیت سازمان ملل نیز انعکاس یافته است؛ این قطعنامه تایید می‌کند که « ایران باید همکاری کاملی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌در زمینه همه مسائل باقی‌مانده، به ویژه مسائلی که باعث نگرانی‌هایی درباره ابعاد نظامی‌احتمالی برنامه هسته‌ای ایران می‌شوند داشته باشد، از جمله با ارائه دسترسی بدون تاخیر به همه سایت‌ها، تجهیزات، افراد و اسناد درخواست شده توسط آژانس.»

**ابعاد نظامی‌احتمالی چه هستند؟

گزارش آژانس در ماه می سال 2008 و نوامبر 2011 به آنها اشاره دارد. آژانس ملزم شده است که تضمین‌هایی درباره فقدان مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران ارائه کند. به بیان دیگر تایید کند که همه مواد هسته‌ای در ایران کاربرد صلح‌آمیز دارند.

برای اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌بتواند این کار را انجام دهد ایران باید با آژانس برای حل سوالات مربوط به آنچه در ادامه می‌آید، همکاری کند:

طراحی دستگاه ورود مجدد موشک «شهاب 3» به طوری که بتواند یک خرج کروی شکل را در خود جای دهد؛

طراحی سیستم فیوز، پرتاب و مسلح کردن یک خرج جدید؛

مطالعات مربوط به انفجارات بالا از جمله آزمایش با سیم‌های نازک انفجاری؛

مطالعات هیدرودینامیک از جمله درخواست برای بازدید از یک اتاق آزمایش در پارچین؛

برنامه خرید مواد هسته‌ای از جمله پروژه موسوم به نمک سبز ایران و یک درخواست خارجی برای تبدیل مجدد اورانیوم و تجهیزات قالب‌گیری؛

تهیه سند فلز اورانیوم که تولید اجزای اورانیوم با غنای بالا برای یک دستگاه انفجاری هسته‌ای را توضیح می‌دهد؛

تهیه و تحقیق و توسعه موسسات و شرکت‌های مربوطه نظامی‌که می‌تواند ربط هسته‌ای داشته باشد؛

تولید تجهیزات و اجزای هسته‌ای توسط شرکت‌های متعلق به صنایع دفاعی.

دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌نمی‌تواند بدون حل این مسائل به این نتیجه برسد که همه مواد هسته‌ای در ایران ماهیت صلح‌آمیز دارند، چیزی که برای جلب اعتماد جامعه بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران حیاتی است. مقدمه برنامه اقدام مشترک که در تاریخ 24‌نوامبر بین ایران و گروه 1+5 در ژنو امضا شد به گام‌های اضافی اشاره دارد که باید در فاصله بین اقدامات اولیه در برنامه اقدام مشترک و گام نهایی اتخاذ شود. این گام‌های اضافی ظاهرا شامل پرداختن به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل است. یک توافق جامع (از جمله غنی‌سازی اورانیوم) تنها زمانی می‌تواند حاصل شود که تردیدها درباره توانایی نظامی‌هسته‌ای ایران به نحو قابل قبولی رفع شود.

فهرست سوالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌طولانی است و چاشنی انفجاری الکتریکی فقط یکی از موضوعات فرعی آن است. اگرچه ما از تحولات اخیر بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌استقبال می‌کنیم این پروسه هنوز پایان نیافته است. باید تاکید کرد که بسیاری از مسائل ذکر شده در فهرست بالا به یکدیگر ربط دارند و نمی‌توان آنها را جدا از هم حل کرد. به بیان دیگر باید اقداماتی از جانب ایران ارائه شود که به آژانس اجازه دهد کل تصویر نگرانی‌هایش درباره ابعاد نظامی‌احتمالی را رفع کند. این باید یکی از شروط مشخص برای رسیدن به یک توافق نهایی که از نظر اصول پادمانی معنادار است، باشد.

هاینونن در ادمه با ادعای پنهانی بودن ماهیت برنامه هسته‌ای ایران نوشت: روند راستی‌آزمایی وقت‌گیر خواهد بود و سال‌ها طول خواهد کشید، به ویژه برای یک برنامه هسته‌ای ایران که گسترده و پیچیده است. همکاری مناسب از جانب ایران می‌‌تواند مسیر را به سمت یک توافق درازمدت‌تر فراهم کند که یک برنامه هسته‌ای محدود را که مانع از رسیدن به توانایی هسته‌ای تسلیحاتی می‌شود در جای خود قرار می‌دهد. گام‌های عملی که در توافق فعلی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌مطرح شده است تنها به بخش کوچکی از ابعاد نظامی‌احتمالی می‌پردازد. در نشست بعدی 18 فوریه، 1+5 باید نهایت تلاشش را بکند تا در حمایت از فعالیت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌که در بالا ذکر شد، خواستار گام‌های اضافی از جانب ایران شود.

**تفکیک فعالیت‌های نظامی و هسته ای ممکن نیست؟

نگاهی به گزارش‌هاینونن نشان می‌دهد که از دید غربی‌ها برخی فعالیت‌های نظامی ایران از جمله توسعه موشک‌های شهاب 3 با فعالیت‌های هسته ای قابل تفکیک نیست و ایران باید در این زمینه و بصورت همزمان توضیح بدهد. از دید نمایندگان غرب فعالیت‌های موشکی ایران محل شک و شبهه است و حتی‌هاینونن در گزارش خود مدعی شده است ایران پذیرفته است درباره برخی از این فعالیت‌ها توضیح بدهد. با این حال مقامات دولت از جمله مقامات وزارت خارجه گزارش غربی‌ها در این باره را به طور کلی وارد ندانسته و می‌گویند ایران جز درباره فعالیت‌های هسته ای خود درباره موضوعات دیگری مذاکره نمی کند. با این حال طرف غربی هم بر گفته‌های خود اصرار داشته و چنین می‌نمایاند که آنان در توافق نهایی هسته ای دنبال اهداف غیر هسته ای هم می‌گردند. می‌توان گفت کاهش شدید فعالیت‌های هسته ای ایران، تعطیلی غنی‌سازی 20 درصدی، تعطیلی برخی مراکز هسته ای ایران مانند اراک و فردو و محدود کردن توان موشکی ایران از جمله اهدافی است که غرب در پی آن است و البته هر بار هم ایران پذیرفتن چنین خواسته‌‌هایی را زیاده خواهی دانسته است.