موضع آمریکا در قبال غنی سازی عربستان

منابع اطلاعاتی و تحلیل‌گران غربی مدعی هستند که عربستان سعودی به دنبال ایجاد توانایی غنی‌سازی هسته‌ای علی‌رغم نگرانی‌های تسلیحانی ناشی از آن است.

نشریه آمریکایی دیلی‌بیست مدعی شده است که وندی شرمن مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی در ماه گذشته و در جلسه‌ای که با سفرای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی داشته، این خبر بد را به گوش آنها رسانده است که در توافق نهایی احتمالی با ایران، این کشور توانایی غنی‌سازی خود را حفظ خواهد کرد.

بر اساس این گزارش، اگر چه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران و 5+1 و اجرایی شدن توافق موقت دو طرف، در ظاهر از این روند حمایت کرده‌اند ولی در پشت صحنه انها همواره نگرانی خود را از این روند به آمریکایی‌ها گوشزد کرده‌اند.

اما در این میان یکی از این کشورها، یعنی عربستان سعودی پا را فراتر گذاشته است. عربستان سعودی مدتها است که علاقه خود را به برنامه هسته‌ای نشان داده است ولی سرویس‌های اطلاعاتی غربی و اسرائیلی اکنون نشانه‌هایی از جدی شدن تلاش‌های این کشور پادشاهی و از جمله تلاش برای دستیابی به غنی‌سازی هسته‌ای خبر می‌دهند. کارشناسان غربی این اقدام را نشانه تمایل عربستان سعودی برای پیمودن مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌دانند.

دیوید آلبرایت کارشناس غربی که ریاست موسسه دانش و امنیت بین‌المللی را بر عهده دارد و تحلیل‌های وی در مورد مدت زمان مورد نیاز ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای در ماه‌ها و سالهای گذشته ابزار فشار بر سر سر برنامه هسته‌ای ایران بوده است، در مورد تلاش‌های اخیر عربستان مدعی شده است که «آنها از تحولات مساله ایران بسیار نگران هستند، آنها پول دارند، می‌توانند استعدادهای مورد نیاز را بخرند، آنها می‌توانند با پول آموزش هم ببینند... سعودی‌ها به دنبال راهی برای تامین قدرت بازدارندگی در برابر ایران هستند».

در حالی که دولت عربستان سعودی در سال 2012 برنامه خود برای ساخت 16 راکتور هسته‌ای اعلام کرد، منابع اطلاعاتی غربی مدعی هستند که عربستان در سالهای اخیر و در خفا به دنبال دانش فنی و مهارت لازم و نیز جذب مهندسین و دانشمندان برای گسترش برنامه هسته‌ای خود رفته است.

شبکه جهانی بی‌بی‌سی نیز در سال گذشته مدعی شد که عربستان سعودی به طور گسترده در برنامه هسته‌ای پاکستان سرمایه‌گذاری کرده است و گزینه‌های مختلف دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.

موضوع مهم دیگری که در این چارچوب مهم ارزیابی شده است، پرسش و پاسخی است که در اجلاس امنیتی مونیخ بین سناتور لیندسی گراهام و شاهزاده ترکی الفیصل رئیس پیشین سازمان اطلاعاتی عربستان در گرفت. شاهزاده سعودی در پاسخ به این سوال سناتور آمریکایی که اگر ایران برنامه غنی‌سازی خود را در توافق نهایی احتمالی با غرب حفظ کند، آیا کشورهای عربی نیز به چنین حقی متوسل خواهند شد، ابراز داشت: «فکر می‌کنم ما باید بر حقوق برابر برای همگان تاکید کنیم؛ این بخشی از معاهده ان‌پی‌تی است».

رسانه‌های غربی، عربستان را در این روند تنها نمی‌بینند. آنها به ترکیه نیز اشاره می‌کنند که اخیرا مذاکرات هسته‌ای با ژاپن از سر گرفته است. ترکیه در حالی به دنبال دریافت تکنولوژی هسته‌ای از ژاپن است که گفته می‌شود در صورت توافق ژاپن و اصلاح قرارداد بین دو طرف، توانایی غنی‌سازی را نیز دریافت خواهد کرد.

در همین حال الگمینر ژورنال روزنامه یهودیان ایالات متحده در حال برجسته کردن موضع کارشناسان آمریکایی است که مدعی شده‌اند، اگر در توافق نهایی، ایران برنامه غنی‌سازی خود را حفظ کند آن گاه هیچ مبنایی برای منع دیگر کشورها از غنی‌سازی وجود نخواهد داشت.

به نظر می‌رسد در آستانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و 5+1 توجه به دو زاویه از اخبار منتشر شده در رسانه‌های غربی در مورد عواقب توافق احتمالی ایران و غرب قابل توجه است.

نخست آن که بخش زیادی از اخباری که به خصوص توسط مقامات سیاسی و رسانه‌های با گرایش نزدیک به رژیم صهیونیستی منتشر می‌شود مدعی هستند که توافق با ایران به گسترش برنامه‌های هسته‌ای در منطقه و همچنین اشاعه تسلیحات هسته‌ای منجر خواهد شد. این در حالی است که برای مثال نوع روابط بین پاکستان و ایالات متحده و تمایل قدرت‌های جهانی برای جلوگیری از اشاعه هسته‌ای مانعی جدی در راه انتقال سلاح هسته‌ای پاکستان به عربستان سعودی است. این احتمال به ویژه در شرایطی کمرنگ‌تر می‌شود که تلاطم‌های سیاسی و پیر و سالخورده بودن حکومت عربستان و غیر قابل پیش‌بینی بودن آینده این کشور مورد توجه قرار گیرد.

نکته مهم دیگر این است که به هر حال گسترش فناوری در سطح جهانی و به تبع آن در منطقه خاورمیانه این امکان را به کشورهای مختلف داده است که از دانش هسته‌ای در حوزه‌های مختلف استفاده کنند. استفاده از دانش صلح‌آمیز هسته‌ای طبق معاهده عدم اشاعه از حقوق همه کشورهای عضو است و اگر تاکنون بسیاری از این کشورها امکان استفاده از این دانش را نداشته‌اند به تدریج در حال به دست آوردن آن هستند.

نگرانی ابراز شده در روزنامه الگمینر که در بالا به آن اشاره شد اگر چه تا حدی واقعی به نظر می‌رسد ولی توانایی ایران در حفظ حقوق خود تنها یکی از دلایل وقوع آن است.