آیا اجنه به 'حج' می روند؟

جام کشکول:

بی تردید تمام آفریدگان خداوند همواره در حال شکر و حمد خالق خود می باشند و این امر از خلال روایت رسیده از ائمه اطهار (ع) به وضوح نمایان می باشد و اجنه نیز در زمره ی آن ها محسوب می گردند.

با توجه به آیه 56 سوره ذاریات که خداوند فرموده: «جن و انس را نیافریدم مگر آنکه مرا پرستش کنند»، روشن است که اجنه نیز دارای تکلیف می باشند، چرا که امر به عبادت همان تکلیف می باشد و در صورت عمل نکردن به وظایف و تکلیف الهی، عاصی و گنهکار شناخته می شوند و مستوجب عذاب خواهند بود و روایت «فَجعل الطاعَة فی المَلائکة وَ البَهائم، وَ جَعَل المَعصیة فی الاِنس وَ الجِن» اشاره به مکلف بودن جن و انسان دارد،

زیرا انسان و اجنه قدرت گناه کردن دارند ولی امر به خودداری و پرهیز از گناه شده اند، این خود یک نوع تکلیف محسوب می شود. روایات مربوط به اثبات تکلیف برای جن بسیار است. بسیاری از جنیان همواره به محضر ائمه (ع) رسیده و سؤالات شرعی و احکام دین خود را از آنان می پرسیدند.

علمای اهل تسنن نیز معتقد به مکلف بودن اجنه هستند، مصطفی عاشور در کتاب خود، قول ایشان را با این جمله که «الجِن مُکلفون فی الجُملة اجماعاً» بیان می کند.

اجنه مکلف به رعایت تمام احکام اسلامی هستند، حتی اعمالی مثل حج، که ایشان در کنار انسان ها اعمال حج را به جا می آورند چنانکه در وسائل الشیعه آمده است: «انَ سلیمان قَد حَج البیت فی الجِن وَ الاِنس» حضرت سلیمان پیغمبر (ص) با انس و جن اعمال حج را به جا می آورد، و همچنین روایت دیگری اشاره به این مطلب دارد که آنان هم مثل ما واجباتی از قبیل حج را انجام می دهند و مکلفند، آن روایت چنین نقل شده:

در یکی از روزهای ایام ذی حجه، یکی از شیعیان در حال انجام اعمال، دچار اشتباهی در نحوه انجام اعمال خود شد، جنی که به شکل انسان در آن جا حاضر بود و او هم اعمال مخصوص حج را بجا می آورد، او را اهنمائی کرد و مسئله را به او فهماند. آن شخص پس از اتمام اعمالش قضیه را به عرض امام صادق (ع) رساند و خطاب به امام گفت: شخصی با این مشخصات آمد و مرا متوجه اشتباهم نمود.

امام (ع) به او فرمود: «ذالک رجل من الجن اراد ارشادک»: آن شخص فردی از جن بود که قصد ارشاد تو را داشت.

بعضی از بزرگان و اهل فضل که موثق می باشند نقل می کنند که شیعیان جن مکلف بوده و از مراجع انس تقلید می کنند و مسائل خود را از آنان می پرسند، مثل مرحوم حاج میرزا حسین و حاج میرزا خلیل از مراجع صدر مشروطیت که یکی از جنیان به صورت شخص عادی در سرداب منزل ایشان به حضورشان می رسیده و مسائل مربوط را از ایشان می پرسیده و از جمله مسائلی که او پرسیده بود مسأله خوردن بازمانده غذای انسان بوده است.

منابع:
1- شیخ حرعاملی. وسائل الشیعة، ج13: 207؛ ج25: 216.
2- محمدتقی مصباح یزدی. معارف قرآن: 216.
* جعفر حمزه. دنیای ناشناخته ی جن: 83- 85.