«خویش گم کرده» واگویه‌های بازیگر تئاتر

خبرگزاری فارس- پریسا چیذری: آندرانیک خچومیان نویسنده، مترجم، کارگردان تئاتر، مدیر تولید سینما و ... تاکنون آثار زیادی را در حوزه داستان  و نمایشنامه از زبان ارمنی به فارسی ترجمه کرده است. وی بیش از 30 نمایشنامه از نمایشنامه نویسان بزرگ جهان را مانند «قصه‌ها و افسانه‌های ارمنی»، «رفیق پامجونی»، «اندوه بی‌پایان مردم غم‌زده»، «انگشتر کولی»، «آهای کی اون جاست»، روز باشکوه آقای گورکن»، «آخرین دلقک و افسانه‌ی سونوریا»، «تبر»، «آرام اینجا زندگی می‌کند و دروازه‌ها» و ... را ترجمه کرده است. وی مدیریت مجموعه شعر ارمنستان در قالب ادبیات همسایه در انتشارات افراز را هم بر عهده دارد.

خچومیان همچنین برای فعالیت‌های پیوسته خود در زمینه ترجمه متون ارمنی به فارسی و بالعکس و همچنین انجام مبادلات فرهنگی بین گروه‌های نمایشی هر دو کشور، مدال طلای وزارت فرهنگ و هنر ارمنستان را دریافت کرده است. وی تهیه کنندگی و مدیریت تولید چندین تله فیلم و فیلم سینمایی را هم در کارنامه حرفه‌ای خود دارد و در چند فیلم هم به ایفای نقش پرداخته است.

آندرانیک خچومیان به تازگی چندین نمایشنامه را به فارسی زبانگردانی کرده و چندین مجموعه از وی هم در مرحله آماده سازی قرار دارد، از اینرو گفت‌وگوی کوتاهی با خچومیان در زمینه ترجمه نمایشنامه‌هایی که انجام داده، داشته‌ایم که در ادامه می‌آید.

*آقای خچومیان شما به تازگی نمایشنامه «خویش گم کرده» را زبانگردانی کرده‌اید، در ابتدا درباره این نمایشنامه توضیحاتی می‌دهید؟

این کتاب شامل دو نمایشنامه «خویش گم کرده» و «گروگان» است که در یک مجلد چاپ شده است، موضوع نمایشنامه «خویش گم کرده» روایت قصه بازیگری است که در صحنه تئاتر روی سن می‌نشیند و دیگر قادر به برخاستن نیست. وی برای جدا شدن از این صندلی جلو چشمان متعجب تماشاچیان دست به کارهای عجیب و باور نکردنی می‌زند که همین امر باعث اتفاقات بعدی می‌شود و در هنگام درگیری با صندلی واگویه‌های خود را ابراز می‌کند. نمایشنامه «گروگان» نمایش دوم این کتاب نیز روایت حال رزمنده‌ معلولی است که همسرش را از یک ساختمان 9 طبقه آویزان می‌کند تا از این طریق مسوولان را پای صحبت دغدغه‌های ذهنی و مشکلاتش بنشاند.

*این نمایشنامه‌ها چند پرده‌ای هستند؟

هر کدام تک پرده‌ای هستند.

*با چند کارکتر؟

نمایشنامه «خویش گم کرده» تک شخصیتی و مونولوگ است که صدای وجدان این فرد را هم می‌شنویم. اما نمایشنامه «گروگان» شخصیت‌های بیشتری دارد.

*نمایشنامه «خویش گم کرده» طنز است؟

طنز اجتماعی است اما صرفا کمدی نیست.

*شخصیت رزمنده در «گروگان» از حال و هوای رزمنده‌ای ارمنی روایت می‌شود؟

در اینجا به عنوان رزمنده ارمنی است اما در واقع بیانگر احوالات تمام رزمندگان است، اتفاقات و مشکلاتی که برای همه رزمندگان پس از پایان جنگ می‌افتد.

*این نمایشنامه‌ها اجرا هم شده‌اند؟

بله، یک ماه پیش هم «گروگان» در امریکا روی پرده رفت.

*شما تاکنون آثار زیادی را ترجمه کردید، چرا این بار این نمایشنامه را انتخاب کردید؟

این دو نمایشنامه جهانی هستند و  از قابلیت و ظرفیت های خوبی برای اجرا بر روی صحنه تئاتر برخوردار هستند. نمایشنامه خویش گم کرده از لحاظ اجرایی پر تحرک است و به نظرم نمایشنامه جالبی آمد، از سوی دیگر همه ما وام دار رزمندگان هستیم و با توجه به علائقی که به رزمندگان دارم تصمیم به ترجمه این نمایشنامه گرفتم.

*نویسنده این آثار را معرفی کوتاهی می‌کنید؟

خورن آرامونی که در ایران با نام خوان کشیشیان معروف است، در سال 1948 در ایران به‌دنیا آمد. او دو سال در دانشکده‌ زبان ارمنی دانشگاه اصفهان تحصیل کرده است. در سال 1969 به‌همراه خانواده به ارمنستان مهاجرت کرد. در سال 1975 از دانشگاه ادبیات دولتی ایروان فارغ‌التحصیل شد. در سال 1980 به امریکا مهاجرت کرد و در آن‌جا ساکن است. وی در گروه تئاتر فعالیت مستمر و پی‌گیری دارد. از سال 2004 عضو انجمن نویسندگان ارمنستان است. بیش از بیست مجموعه‌داستان، نمایشنامه و رمان از او به‌چاپ رسیده است. آثار نمایشی او بارها و بارها در ارمنستان و امریکا به‌روی صحنه رفته است. نمایشنامه‌های «خویش‌گم‌کرده» و «گروگان» اولین آثار او هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

*همانطوری که اشاره کردید آقای آرامونی در ایران زندگی و تحصیل کرده‌اند، ایشان اثری به زبان فارسی هم دارند؟

نه، وی به فارسی مسلط است اما تاکنون اثری به فارسی تالیف نکرده است.

*به نظر شما ویژگی‌ مشترک نثر آقای آرامونی چیست؟

وی چه در آثاری که در ارمنستان نوشته و چه در آثاری که در آمریکا نوشته است به مسائل ارمنستان و ارامنه می‌پردازد. به طور نمونه در اثاری که در امریکا نوشته به مسائل ارامنه در فرهنگ امریکا می‌پردازد و عموما نگاهی طنزآلود دارد.

*تصمیمی بر ترجمه دیگر آثار این نویسنده دارید؟

آرامونی تاکنون آثار زیادی را تالیف کرده است که من همه آنها را مطالعه نکردم. در سفری که به زودی به ارمنستان خواهم داشت با وی ملاقات می‌کنم و درباره ترجمه سایر نمایشنامه‌هایش با او صحبت خواهم کرد.

*ارامنه در زمینه فرهنگ و هنر تاکنون بسیار خوش درخشیده‌اند، افراد صاحب نامی هم در زمینه فرهنگ داریم، ارمنستان تا چه حد به نمایشنامه نویسی اهمیت می‌دهد؟

ارمنستان فصلنامه‌ای دارد که مختص نمایش و نمایشنامه نویسی است. از سویی علیرغم جمعیت کم این کشور اما 14 کانون تئاتر دولتی دارد و در عرصه نمایشنامه نویسی بسیار فعالانه عمل می‌شود چون نمایشنامه نویسی اساس تئاتر است. وزارت فرهنگ و هنر این کشور هم اهمیت دوچندانی به این موضوع می‌دهد. نویسندگان در این کشور بدون سانسور شخصی می‌نویسد و خودشان درعرصه نگارش رعایت می‌کنند و از این نظر کارشان راحت‌تر است. اما اینجا خودم وقتی نمایشنامه ترجمه می‌کنم مجبورم در زمان ترجمه سانسور کنم تا اصلاحیه نخورد.

*درباره تفاهم‌نامه‌ای که میان ایران و ارمنستان در زمینه نمایشنامه‌های دو کشور منعقد شده هم توضیح می‌دهید؟

طبق تفاهم‌نامه‌ای که بین انجمن نویسندگان خانه تئاتر و کانون نویسندگان ارمنستان صورت گرفته، وزارت فرهنگ و هنر ارمنستان مکلف شد تا مجموعه‌ای از نمایشنامه‌های معاصر ایرانی را ترجمه و منتشر کند و از آن سو نیز معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران قول داده که متقابلا همین تعداد متن را پس از ترجمه منتشر کند. در سال گذشته آثار نمایشنامه نویسان ایرانی در ارمنستان به چاپ رسید و در سال جاری نیز قرار است آثار نمایشنامه نویسان ارمنی به زبان فارسی منتشر شده و در دسترس علاقه مندان قرار گیرد.

*چه آثاری از زبان فارسی به ارمنی ترجمه شده‌اند؟

گئورک آساتوریان دو متن «روایت عاشقانه از مرگ در اردیبهشت» نوشته محمد چرم‌شیر و «دیوار» نوشته علیرضا نادری، نونه هوهانسیان متن‌های «ناامنی» نوشته هاله مشتاقی نیا، «تیغ کهنه» نوشته محمدامیر یاراحمدی، «پاتوق اسماعیل‌آقا» نوشته حمید امجد، «تهران 1390خورشیدی» نوشته سلما سلامتی، «جهنم دره» نوشته صادق صفایی و ادوارد حق‌وردیان سه متن «یک اتاق با دو در»، «آواز ستاره‌ها» نوشته مهرداد کوروش‌نیا و «شکلک» نوشته نغمه ثمینی را از فارسی به ارمنی برگردانده‌اند.

این 12 نمایشنامه در یک مجلد چاپ شده‌اند و مراسم رونمایی و نمایشنامه خوانی هم آنها در کشور ارمنستان برگزار هم شد. در این کتاب قبل از هر متن عکس و بیوگرافی نویسندگان ایرانی ذکر شده و کتاب نیز در شکل و شمایلی مطلوب طراحی و چاپ شده است.

 *چه زمانی رونمایی شد؟ مورد استقبال قرار گفت؟

طبق تفاهم‌نامه‌ای که وزارت فرهنگ دو کشور دارند هر سال همایشی برگزار می‌شود که سه سال از این برنامه می‌گذرد. سال اول هیئتی از ارمنستان مهمان ایران بود، سال دوم ایران در ارمنستان حضور یافت و امسال هم در شهریور ماه ارمنستان به ایران می‌آید.

*تاکنون چند اثر از نمایشنامه‌های ارمنی به فارسی زبانگردانی شده‌اند؟

12 نمایشنامه ارمنی را خودم به فارسی برگرداندم. «تونل» اثر آستریک سیمونیان، «چهل روز قبل از عروج» اثر ساموئل خالاطیان، «جزای مرگ به سبک ارمنی‌ها» اثر پرچ زیتونچیان، «کلکسیون مرض» اثر ساموئل گوسیان، «شاهدان قتل» اثر نورایز آرالیان، «بیوگرافی ناتمام» اثر نیلی شاه‌نظریان، «نوه سفارش دادید» اثر کارینه خودکیان، «فرمانروایی کراسوس» اثر آغاسی آیوازیان، «بمیر تا دوست داشته باشم» اثر آرام آشد آپاییان، «زندگی سگی» اثر گورگین خانجیان و «خیابان شمالی» اثر روبن ماهروخیان در یک مجلد ترجمه و برای انتشار به انتشارات نمایش واگذار شده است. امیدوارم ایران هم طبق این تفاهم نامه این کتاب‌ها را تا شهریور ماه که هیئت ارمنستان به ایران سفر می‌کنند، به نحو مطلوبی چاپ کند.

*در حال حاضر شما مدیریت مجموعه شعر ارمنستان در قالب ادبیات همسایه در انتشارات افراز را هم بر عهده دارید، در این زمینه هم توضیح می‌دهید؟

در این مجموعه قرار است 12 مجموعه شعر ارمنی از شاعران معاصر با همکاری وزارت فرهنگ و هنر ارمنستان ترجمه و در انتشارات افراز منتشر شود که تاکنون چند جلد از این مجموعه آماده شده است.

*خودتان ترجمه می‌کنید؟

نه، من فقط مدیریت و برنامه ریزی‌ها را بر عهده داشتم ولی ترجمه‌ای در این مجموعه ندارم. من عموما شعر ترجمه نمی‌کنم.

*شما تاکنون اثری هم تالیف کرده‌اید؟

تاکنون چند نمایش کودک بر اساس قصه‌های ارمنی نوشته‌ام اما آنها را منتشر نکردم اما در زمینه فیلمنامه چندین اثر داشتم و در عرصه تهیه کنندگی، مدیریت تولید و بازیگری فعالیت داشته‌ام.

***به گزارش فارس،‌ نمایشنامه‌های «خویش گم کرده» اثری از خورن آرامونی با ترجمه آندرانیک خچومیان در انتشارات افراز روانه بازار نشر شد.