نظر نویسنده ترک درباره حریم سلطان

598 به نقل از خبرگزاری فارس- پریسا چیذری: بنیاد فرهنگی یونس امره از ماه می سال 2009 فعالیت خود را آغاز کرد. این موسسه به نام یکی از بزرگترین شاعران کلاسیک ترک نامگذاری شده است و تاکنون فعالیت‌های زیادی را انجام داده است. برخی از این فعالیت‌ها با همکاری خانه هنرمندان و شهر کتاب تهران برگزار شده است. «روزهای فرهنگی ترکیه» با مجموعه برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری مانند نمایش فیلم، کنسرت، نمایشگاه‌های عکس، لباس و معماری شهرهای ترکیه، برگزاری «همایش سعدی و یونس ‌امره در ایران و ترکیه»، برگزاری «همایش مولوی» و ... بخشی از برنامه‌هایی است که این بنیاد در ایران برگزار کرده است.

گسترش زبان و فرهنگ ترک در سطح جهان با محوریت زبان تجاری و اقتصادی جهت گسترش تجارت، استحکام دوستی و برادری بین ترکیه و کشورهای دیگر، کمک همه جانبه به معرفی ترکیه در سطح جهان، تأسیس انستیتوی تحقیقاتی یونس امره و تأسیس مراکز فرهنگی ترکیه در کشورهای خارجی بخشی از فعالیت‌های این موسسه است.

با «محمت سلیم اوزبان» مشاور فرهنگی – هنری بنیاد فرهنگی یونس امره گفت‌وگویی داشتیم .

در ابتدا درباره هدف ایجاد این بنیاد توضیحاتی می‌دهید؟

چهار سال پیش در ترکیه بنیاد فرهنگی «یونس امره» تاسیس شد و از سال گذشته دفتری را در تهران دایر کردیم تا در زمینه فرهنگ و زبان ترک فعالیت‌هایی داشته باشیم. فرهنگ ترک، ادبیات ترک، هنر ترک و تفکر ترک را با برگزاری نشست‌ها،‌ جلسات گفتمان، کنفرانس‌ها، کارگاه‌ها، رونمایی از کتاب، فروش کتاب و برپایی نمایشگاه عکس، اجرای کنسرت، آموزش تذهیب و آموزش زبان کشور ترکیه را ترویج می‌دهیم. در این مدت کوتاه با موسساتی مانند سعدی شناسی، شهر کتاب، خانه هنرمندان و ... فعالیت‌های مشترکی داشتیم. به طور نمونه همایش «سعدی و یونس امره» با همکاری شهر کتاب برگزار شد و هفته آینده در استانبول، قونیه و آنکارا برنامه‌هایی خواهیم داشت.

* سعدی مانند شکسپیر و گوته معرف فرهنگ ایران است

دلیل خاصی برای انتخاب سعدی داشتید؟

سعدی مانند شکسپیر و گوته معرف فرهنگ ایران است و پرداختن به آثار شاعرانی که آینه جهان‌نمای کشورشان باشد، اهمیت زیادی دارد.

آشنایی شما با شاعران ایرانی مانند سعدی، حافظ، عمر خیام و ... چگونه بوده است؟

ما در مقاطع تحصیلی با شاعران بزرگی مانند سعدی، حافظ، عمر خیام، عطار نیشابوری و ... آشنا می‌شویم. من در دروان دانشگاه با شاعران معاصر ایران نیز آشنا شدم و برخی از آثار آنها را خواندم.

می‌توانم رشته تحصیلی شما را بپرسم؟

من در مقطع فوق لیسانس ادبیات تحصیل کردم. رساله فوق لیسانسم ارتباط هنر و حقیقت است و برپایه ارتباط هنر و حقیقت ادبیاتی شکل گرفته است که این موضوع را مدنظر قرار دادم.

* فردی که ترکیه را از طریق ماهواره پیگیری می‌کند فکر می‌کند ترکیه کشوری آمریکایی است/سریالها فقط تصویری از 5درصد مردم ترکیه را نشان می دهد

شما به عنوان فردی که در رشته ادبیات تحصیل کردید و از سویی در حوزه ادبیات کشور ترکیه در ایران فعالیت می‌کنید، نظرتان را درباره رابطه میان این دو کشور بیان می‌کنید؟

به نظرم کمتر کشورهای همسایه‌ای مانند ایران و ترکیه پیدا می‌شوند که سال‌های طولانی با هم همزیستی داشته باشند اما به نظرم با این وجود همدیگر را خوب نشناخته‌اند. متاسفانه مردم ایران، ترکیه را از طریق فیلم‌ها و سریال‌ها می‌شناسند ولی این سریال‌ها نشاندهنده فرهنگ ترکیه نیست و بخشی که در رسانه‌ها منعکس می‌شود شاید فقط تصویری از 5درصد مردم و قشر خاصی باشد. فردی که ترکیه را از طریق ماهواره پیگیری می‌کند فکر می‌کند ترکیه کشوری آمریکایی است در حالیکه ترکیه از رسم و رسومات بومی و آیین اسلام جدا نشده است. امروزه فقط کسانی که به کشور ترکیه سفر کنند تا حدی از فرهنگ این کشور با خبر می‌شوند. به نظرم بهترین راه انتقال تصویر درست فرهنگ، هنر و ادب است.

در عرصه آموزش زبان ترکی در این بنیاد کلاس‌های آموزشی برگزار می‌گردد، تا چه حد از این کلاس‌ها استقبال می‌شود؟

ما در این مدت کوتاه توانستیم زبان‌آموزهای زیادی را جذب کنیم، ما در هر دوره به‌طورِ میانگین 650 زبان آموز داریم. کلاس‌ها در 12 ترم برگزار می شوند. ما در اینجا کتابفروشی هم برای زبان‌آموزان داریم.

*شما در این بنیاد فرهنگی مراسم نقد و بررسی کتاب هم دارید، به طور نمونه می‌توان به «ازدواج شاعر» و «عکاسخانه آدم‌های خوشبخت» اشاره کنم، چه هدفی را در این عرصه پی می‌گیرید؟

ما می‌خواهیم با ناشران ایران ارتباط بگیریم و با آنها همکاری‌هایی داشته باشیم تا بتوان ادبیات کشور ترکیه را معرفی کنیم. تا به حال چندین زبان‌آموز ما کتاب‌هایی را از زبان ترکیه زبان گردانی کرده‌اند و مایل به همکاری با انتشاراتی‌ها بودند.

شما با کدام انتشاراتی‌ها تاکنون همکاری داشتید؟

افراز و هرمس. البته با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و جهاد دانشگاهی هم برنامه‌هایی در زمینه کتاب خواهیم داشت.

شما دوره‌هایی تحت عنوان «ادبیات و سینما» هم برگزار می‌کنید.

بله. در این کلاس‌ها خودم تدریس می‌کنم. در آینده برنامه مفصلی درباره معرفی سینمای ترکیه خواهیم داشت. در هفته «سینما ترک» از اولین کارگردان‌های ترک تا کارگردان‌های معاصر نمایش فیلم و کارگاه خواهیم داشت.

البته علاوه بر کلاس آموزش ابر و باد و مینیاتور، ما برای عید نوروز و شب یلدا هم برنامه‌هایی می‌گیریم در حالیکه رسومات این چنینی در کشور ترکیه نداریم. همانطور که ایرانیان به فرهنگ ترکیه علاقه نشان می‌دهند ما سعی کردیم علاقه و نگاهمان را به فرهنگ ایران داشته باشیم.

* در ترکیه شاخه‌ای از ادبیات از اسلام ریشه می‌گیرد

به موضوع ادبیات بازگردیم، درباره شناخت از ادبیات دو کشور از یکدیگر.

امروز برعکس آنچه هست، دیده می‌شود. در ترکیه شاخه‌ای از ادبیات از اسلام ریشه می‌گیرد و از هنری سخن می‌گوید که در سطح بالاتری در ادبیات و با واقع‌گرایی همراه است. این جریان با «سزایی کاراکوچ» شروع می‌شود. سزایی کاراکوچ شاعری است که نامش در ایران کمتر شنیده شده است. این شاعر ترک که متولد سال 1933 میلادی در دیاربکر ترکیه است هم اکنون در استانبول زندگی می کند و موسس مجله و مرکز انتشاراتی دیریلیش (diriliş) است. شعرهای سزایی کاراکوچ گاهی اوقات ازسوی اردوغان نخست وزیر ترکیه در محافل و مجالس نیز خوانده می شود و این شاعر مسلمان بر موضوع اتحاد و وحدت مسلمانان تاکید دارد.

اینگونه ادبی با «ادنان چاکیر» پی گرفته شد. وی تاکنون سه مجموعه شعر منتشر کرده است. یکی از این دفترهای شعر او به اسماءالحسنی می‌پردازد و هرکدام از شعرها درباره یکی از اسامی خداوند است. مجموعه دیگری هم با 40 شعر دارد که در وصف پیامبر بزرگ اسلام است. البته افراد دیگری هم در ادبیات ترکیه هستند که در این عرصه فعالیت می کنند.

گرایش دیگری در ادبیات ترکیه هست که از آن به عنوان ادبیات چپی یاد می‌شود، اینگونه از ادبیات چه جایگاهی در کشور ترکیه دارد؟

این گرایش ادبی خیلی قوی است و این ادبیات هم به اسلام به عنوان فرهنگ نگاه می‌کند و اصلا نگاه منفی به اسلام و اسلام‌گرایی ندارد. این دو ادبیات ابزارهایی از ادب پست مدرن هستند و نباید تفکیکی میان این دو قائل شد و باید به هر دو پرداخت.

* ادبیات ایران و ترکیه باید ترجمه شوند

همانطوری که خودتان یادآور شدید ادبیات ایران هم در کشور ترکیه معرفی نشده است، آشنایی با شاعران و نویسندگان ایرانی به خصوص معاصر در این کشور تا چه حد است؟

شاعران کلاسیک ایران را مردم کشور ترکیه می‌شناسند اما از شاعران و نویسندگان معاصر اطلاعات چندانی ندارند و ادبیات مدرن ایران آنطور که باید باشد در ترکیه معرفی نشده است. به همین دلیل به نظرم همانطور که ادبیات معاصر ترکیه باید در ایران ترجمه شود باید ادبیات معاصر ایران هم برای اشنایی بیشتر مردم ترکیه ترجمه شود. در ایران آثار ارزشمندی وجود دارد که ارزش زبان‌گردانی دارند. اگر دو کشور ادبیات یکدیگر را منعکس کنند می‌توانند از اشتراکات هم با خبر بشوند.

* پرداختن به ایرانی یا ترک بودن مولانا برای کسی فایده‌ای ندارد

چرا نام بنیاد خودتان را یونس امره انتخاب کردید؟ چرا به طور نمونه مولانا نگذاشتید، وقتی مولانا هم شناخته شده تر است و هم مزارش در کشور ترکیه واقع شده است؟

ترک‌ها، ایرانی‌ها و افغان‌ها می‌گویند مولانا برای ما است، در حالیکه یک ارزش مشترک است و ایرانی یا ترک بودن وی برای کسی فایده‌ای ندارد و اهمیت آن به ارزش مشترک است. درباره انتخاب نام یونس امره برای این بنیاد هم باید بگویم که یونس امره بهترین شاعر ترکیه است که دیوان ارزنده‌ای هم دارد. یونس امره فقط یک شاعر نیست و مانند مولانا یک متصوف بوده که در قرن هفتم هجری (13 میلادی) همزمان با دوران پیری مولانا زندگی می‌کرده است. هرکسی که بخواهد از فرهنگ ترکیه بداند باید در ابتدا به سمت اشعار یونس امره برود و بهترین شاعری است که می‌تواند معرف فرهنگ این کشور باشد و اندیشه و عرفان ترک را به بهترین شکل به زبان ترکی بیان کرده است. تاکنون گزیده‌ای از اشعار یونس امره در ایران هم ترجمه شده است.

برای شاعران معاصر کشور ترکیه هم بزرگداشت‌هایی خواهید داشت؟

بله، دو هفته دیگر برای «جاهد ظریف اوغلو» از مهمترین شاعران معاصر ترک که در سال 1987 فوت کرده است، مراسم گرامی‌داشتی خواهیم داشت. وی از شاعران و نویسندگان ترک است که در حوزه ادبیات کودک هم فعالیت کرده است و یک نقاش ایرانی از آثار وی نقاشی کشیده است که در روز بزرگداشت وی این نقاشی‌ها به نمایش گذاشته خواهد شد.

شما مراسم نقد و بررسی هم برای کتاب‌ «ازدواج شاعر» گرفتید، چه اهمیتی برای موضوع ترجمه این نمایشنامه قائل بودید که مراسمی را هم گرفتید؟

«ازدواج شاعر» نمایشنامه کمدی ساده‌ با اتفاقات پیش‌پا افتاده است ولی اهمیت این متن در ارزش تاریخی آن است. این اثر نخستین نمایشنامه ترکیه در 150 سال پیش نوشته شده است و تا پیش از آن برخی نمایش‌های سنتی به شکل سایه بازی (قره گز) در این کشور اجرا می‌شده و تئاتر به شکل و شمایل امروزی نبوده است. ابراهیم شیناسی نویسنده این اثر در زمره نخستین و یکی از مشهورترین نویسندگان دوره تنظیمات (نهضت نوگرایی در جامعه و ادبیات در قرن 19 عثمانی) در ترکیه عثمانی بوده است. وی در فرانسه درس خواند و با ترجمه اشعاری از شعرای فرانسه، نخستین ترجمه شعر را در ترکیه منتشر کرد. وی بسیاری از متون مهم ادبی فرانسه را نیز به زبان ترکی ترجمه کرد و تئاتر به مفهوم غربی را از فرانسه به ترکیه وارد کرد. شاید امروز ابراهیم شیناسی حرف چندانی برای امروز نداشته باشد ولی این اثر ارزش تاریخی دارد.

«عکاسخانه آدم‌های خوشبخت» چطور؟

این مجموعه که در انتشارات افراز منتشر شده آثاری را شامل می‌شود که از هر دوران داستان گویی و داستان‌نویسی مدرن کشور ترکیه نویسنده‌ای را دارد و معرفی از دوران مختلف ادبیات ترکیه است. داستان‌های این کتاب از عمر سیف‌الدین (1910) تا ندیم گورسل را که در قید حیات است، در بر می‌گیرد و فردی که این کتاب را بخواند با سیر داستان‌نویسی معاصر این کشور آشنا می‌شود البته دربرگیرنده جزئیات دقیق نیست. البته طبق صحبت های صورت گرفته دوره‌های متاخر در مجموعه‌های دیگر منتشر خواهد شد.