بدون شک رابطه امام (ره) و مردم در سیر بررسی تاریخی بعد از ایام آغازین
غیبت کبری یکی از کم نظیر ترین روابط عاطفی و امام و ماموی است.
اگر تاثیر جایگاه مرجعیت را ما به ازای رفتار امام خمینی نسبت سایر مراجع
تقلید پیش از ایشان در ایجاد پیوند شگرف بین ایشان و مردم در نظر نگیریم،
متوجه می شویم حرکت امام خمینی یک حرکت مردم نهاد و اسلام محور است که
تضادی که پیش از آن در جامعه ایران به وجود امده بود را به عامل ترقی و
پیشرفت مردم ایران تبدیل کرد.
بدون شک قبل از ظهور و بروز امام (ره) در عرصه سیاسی مردم در قبضه تعاریف
سیاسی گم شده بودند. کسانی که تمایل به چپ داشتند مردم را در قالب توده و
خلق تعریف می کردند که می بایست منبعی باشند برای ارضا و اقناع مسئولان
حکومتی و پشتوانه هایی که بتوانند فشارهای اقتصادی را تنهایی به دوش بکشند.
از سوی دیگر کسانی که تمایل به مکاتب غربی همچون لیبرالیسم داشتند مردم را
تنها در واژه هایی چون دموکراسی تعریف می کردند که مجبورند به انتخاب.
دموکراسی غربی ظاهری عوام فریب بود که حتی رژیم دیکتاتوری پهلوی دوم هم سعی
داشت تا با راه اندازی حزب های آلت دست دربار، نشانه های دموکراسی و
انتخاب را که وجهه دادن به نقش مردم در حکومت است، به نحوی به مردم القا
کند.
به واقع می توان گفت علت ناکامی شعارهای چپ و راستی در ایران در خصوص مردم نگاه فرادستی به مردم و تحقیر آنان بوده است.
اما امام (ره) با فهم دقیق و نگاه واقع بینانه به مردم و نگاهی از جنس مردم
به مردم تعریف اسلامی از مردم در شعارها و سخنانشان می گنجانند به نام
جمهوریت؛ کلید واژهای که حضرت امام (ره) نوع کاملی از حکومت داری را به
جهان نشان داد؛ حکومتی که بر پایه رای و مشارکت «ملت» است که «اسلامی» بودن
آن طبق آنچه رهبر کبیر انقلاب میگوید: "حکومت اسلامی می خواهد حکومت الله
در عالم ایجاد شود."
آنچه که در ادامه میآید گزیدهای بیانات امام خمینی (ره) و آیت الله خامنه
ای (مد ظله) درباره جایگاه و ارزش مردم در حکومت مردم سالادی دینی است:
امام خمینی:
هدف ما برقراری جمهوری اسلامی و برنامه ما تحصیل آزادی و استقلال و سپردن
اداره کشور به کارشناسان امین و حذف خیانتهاو هزینه های مخوف اقتصاد و
تصفیه وزارتخانهها و حذف زوائد موجب صرف هزینه های هنگفت بی فایده و اصلاح
قانون اساسی است
پیام امام 14/8/57
حکومت اسلامی که ما می خواهیم چنین حکومتی است که آنکه در راس حکومت است با
مردم دوست باشد و در بین مردم بنیشیند و با آنها صحبت کند هر کس هر حاجتی
دارد به او بگوید وقتی یک حکومت این طور شد ملت دنبال او و حافظ اوست همان
طور که او حافظ ملت و پشت سر ملت است .
سخنرانی امام در جمع گروهی از عشایر 14/4/58
تربیتهای اسلام تربیتهای الهی است. چنانکه حکومت اسلام حکومت الهی است. فرق
ما بین حکومت اسلامی با حکومتهای دیگر براین است که آن حکومت را برای غلبه
کردن بر دیگران می خواهند، منظور اسلام از کشور گشایی این است که انسان
تربیت کند. حکومت اسلامی می خواهد حکومت الله در عالم ایجاد شود.
سخنرانی امام در جمع مسوولین مجلات 17/4/58
نهضت ایران نهضت اسلامی است، نهضتی است انسانی که اگر اطلاع بر عمق آن پیدا
کنند همه افراد بشر طرفدار آن خواهند بود، مگر آنهایی که از انسانیت بهره
ور نیستند. در برنامه دولت اسلامی این است که تمام بشر در کنار هم به طور
سلامت و رفاه زندگی کنند. اسلام می خواهد با همه کشورهایی که در جهان هستند
دوست باشدو دولت اسلامی می خواهد با همه ملتها و با همه دولتها تفاهم و
ارتباط صحیح داشته باشد، در صورتی که آنان هم متقابلا احترام دولت اسلامی
را مراعات کنند.برنامه این گروه اسلامی این است که دولتی به وجود بیاید که
با همه قشرها به عدالت رفتار کند و امتیاز به قشرها ندهد مگر با امتیازات
انسانی که خود آنها دارند.
سخنرانی در جمع کردهای مریوان26/4/58
این انقلاب تا رسیدن به نتیجه نهایی که قطع ید آمریکا، شوروی،انگلستان و
سایردول استعمارگر است ادامه دارد. فرزندان عزیزم دیگر این شمایید که باید
هر چه بیشتر کوشش کنید تا نهال آزادی و استقلال کشور را آبیاری کنید، فردای
شما فردای دشواری است که اگر مجهز به علم و تقوی و شعور انقلابی - اسلامی
شدید پیروزیتان حتمی است و اگر خدای نکرده در این مرحله کوتاهی کنید
مسوولیت آن به عهده خود شما است. هرگز اجازه ندهید که عده ای معدود چون
گذشته تلخ روزهای استبداد بر شما حکومت کنند. اصل دموکراسی اسلامی را
فراموش نکنید. با تلاش و اتحاد جامعه اسلامی ای برای ابراز آزادانه عقاید
بوجود آوریم. امروز ملت ایران بدون گرایش به چپ و راست قیام نموده است و
موفقیتهایی را به دست آورده است که تمام خائنین داخلی و خارجی را به لرزه
انداخته است و آنان در کمین اند تا هر آن چون گذشته شما را نابود گردانند
به همین جهت باید سعی کنید تا با اتحاد خویش جامعه اسلامی بوجود آورید،
جامعه اسلامی که در آن همه آزادانه عقاید خود را ابراز دارند
12 تیر ماه 1358 قم
با مردم خوب رفتار کنید، رژیمهای سابق مردم را از خودشان جدا می دانستند،
حکومت اسلام از مردم جدا نیست، از همین مردم و جمعیت است. شما هم از همین
مردمید و از همین جمعیتید. کاری کنید که مردم پشتیبان شما باشند. اگر مردم
پشتیبان شما باشند این دولت سقوط ندارد.
21 آبان 1357 فرانسه نوفل لو شاتو در جمع دانشجویان و ایرانیام مقیم خارج از کشور (جلد 4 صحیفه امام خمینی ص 493)
امام خمینی در خصوص تعیین نظام سیاسی با آراء مردم می فرمایند: "... باید
مردم خودشان یکی را تعیین کنند که او در امورشان دخالت کند؛ هر وقت او را
نخواستند، بگویند برو گمشو!... اما اگر بنا باشد که یک نفر آدم را پنج سال،
ده سال، هشت سال بگویند که شما بیا در این مملکت رییس جمهور- مثلاً- باش،
کارهای مملکت را اداره بکن، خود مردم آزاد یکی را تعیین بکنند، این آدم
هرچه هم بد باشد، فکر خودش هست لااقل؛ برای اینکه می گوید خوب من 5 سال
دیگر که از رییس جمهوری افتاده ام، وقتی افتادم مردم پدر من را در می
آورند؛ اگر به کسی ظلم کرده باشم، اینها پدر من را در می آورند.
اگر جمهوری اسلامی باشد که دیگر واضح است؛ برای اینکه اسلام برای آن کسی که
سرپرستی بر مردم را بخواهد بکند، ولایت بر مردم دارد، یک شرایطی قرار داده
که وقتی یک شرطش نباش، خود به خود ساقط است؛ تمام است؛ ... اگر یک ظلم،
اگر یک سیلی بزند، رئیس جمهور اسلام اگر یک سیلی بیجا به یک نفر بزند، ساقط
است؛ تمام شد ریاست جمهوری اش دیگر؛ باید برود سراغ کارش. آن سیلی را هم
باید عوضش را بیاید بزند توی صورتش!
تنفیذ رأی ملت:
25 خرداد 1358 در جمع پرسنل نیروی هوایی جلد هشتم صحیفه امام ص 173
میزان
رأی ملت است. ملت خودش یک وقت رأی می دهد، یک وقت عده ای را تعیین می کند
که به آنها رأی بدهند. آن در مرتبه دوم صحیح است. والا مرتبه اول حق مال
خود ملت است. شما خون دادید، خودتان باید تکلیف معین کنید. شمایید همین
ملت، همین جوانهای محروم در بازار، ارتش، حوزه و ...اینها باید رأی بدهند.
بهانه را کنار بگذارید. از خدا بترسید؛ با ملت شوخی نکنید؛ رأی مردم را هیچ
حساب نکنید، مردم را به حساب بیاورید. آقای می گویند ملت بی اطلاع است! من
می گویم شما بی اطلاع هستید. اگر ملت بی اطلاع است شما بی اطلاع تر هستید.
چرا ملت اطلاع ندارد؟ چرا ملت را تضعیف می کنید؟ چرا اهانت به ملت می
کنید؟ در ملت ما همه چیز هست. یکقدری در حرفهایتان تعقل کنید. نگذارید که
ملت یکوقت به تنگ بیاید.
نقش مردم در استقلال کشور:
امام خمینی در سخنرانی های مختلف حفظ استقلال کشور را بیشتر حول موضوع وحدت
کلمه در بین مردم و لزوم حفظ مردم در صحنه عنوان نموده اند، در ذیل به دو
نمونه اشاره می کنم:
آنکه علاقه به این ملت دارد، آنکه علاقه به این کشور دارد، آنکه مخالف
اینست که مملکت ما مستقل نباشد، آنکه استقلال مملکت را می خواهد- در هر
مسلکی که هست، باید دنبال ملت برود تا پیروز شود. دنبال همین قشر ملت- همین
محصلین علوم قدیم و جدید، همین بازاری، همین حمال، همین کارگر، همین
دهقان... اینها کشته داده اند، اینها خون داده اند، اینها سهیم هستند. همه
سهم مال اینهاست نه مال من و شما که کنار نشستیم و حالا قلم در دست گرفته
ایم. تضعیف ملت را کنار بگذارید تا استقلال خودتان را حفظ کنید.
سخنرانی امام در مدرسه فیضیه قم 9 فروردین 58
اداره دولت تابع آراء مردم:
خرداد 1358 قم در جمع اعضای گروه امداد بروجرد جلد 7 صحیفه امام ص 510
اگر حکومتها و دولتها عقل داشته باشند باید از تاریخ عبرت ببرند. که وقتی
حکومت پایه قدرتش بر دوش ملت نباشد و ملت با قلبش با آن موافق نباشد. هر
چقدر هم قدرتمند باشد نمی تواند پایداری کند. مثال همین حکومت قبلی، کوشش
کنید پایگاه ملی برای خودتان درست کنید، گمان نکنید چون صاحب مقام هستید
باید بر مردم فشار بیاورید. کاری کنید که دل مردم را بدست بیاورید. پایگاه
پیدا کنید در بین مردم، وقتی پایگاه پیدا کردید، خدا از شما راضی است، ملت
از شما راضی است، قدرت در دست شما باقی می ماند، مردم پشتیبان شما می
مانند.
امام خمینی« قدس سره» به شکرانه ی این پیروزی درخشان در پیام خود فرمودند:
«… من به دنیا اعلام می کنم که در تاریخ ایران چنین رفراندومی سابقه ندارد
که سرتاسر مملکت با شوق و شعف و عشق و علاقه به صندوق ها هجوم آورده و رأی
مثبت خود را در آن ریخته و رژیم طاغوتی را برای همیشه به زباله دان تاریخ
دفن کنند…»
سخنان رهبری
[یکی
از شاخص های مکتب امام] اعتقاد راسخ و صادقانه به نقش مردم است؛ هم کرامت
انسان، هم تعیین کننده بودن اراده انسان. در مکتب سیاسی امام، هویت انسانی،
هم ارزشمند و دارای کرامت است، هم قدرتمند و کارساز است. نتیجه ارزشمندی و
کرامت داشتن این است که در اداره سرنوشت بشر و یک جامعه، آراء مردم باید
نقش اساسی ایفا کند. لذا مردم سالاری در مکتب سیاسی امام بزرگوار ما – که
از متن اسلام گرفته شده است – مردم سالاری حقیقی است؛ مثل مردم سالاری
امریکایی و امثال آن، شعار و فریب و اغواگری ذهنهای مردم نیست. مردم با رأی
خود، با اراده خود، با خواست خود و با ایمان خود راه را انتخاب می کنند؛
مسؤولانِ خود را هم انتخاب می کنند. لذا دو ماه از پیروزی انقلاب نگذشته
بود که امام اصل نظامِ برآمده از انقلاب را به رأی مردم گذاشت. در مکتب
سیاسی امام رأی مردم به معنای واقعی کلمه تأثیر می گذارد و تعیین کننده
است. این، کرامت و ارزشمندی رأی مردم است. از طرف دیگر امام با اتکاء به
قدرت رأی مردم معتقد بود که با اراده پولادین مردم می شود در مقابل همه
قدرتهای متجاوز جهانی ایستاد؛ و ایستاد.
بیانات در مراسم پانزدهمین سالگرد ارتحال امام خمینى (ره) – ۱۳۸۳/۰۳/۱
اسلام دین آزادى و عدالت و حقجوئى است. مردم سالارى حقیقى همان مردم سالارى
دینى است که با پشتوانه ایمان و مسئولیت دینى مطرح مىشود و همانطور که
در ایران اسلامى مشهود است بسیار مطمئنتر و صادقانه تر و مردمى تر از
دموکراسى امثال آمریکا عمل مىکند. دموکراسىای که آمریکائیها ادعا مىکنند
به مردم کشورهاى اسلامى و عربى خواهند داد به اندازه گلوله و بمب و
موشکشان خسارتبار است. دشمن حتى اگر دانه خرمائى هم به ما بدهد نمىتوان
مطمئن بود که آن را انباشته از زهرى کشنده نکرده باشد. امت اسلامى در
آفریقا و خاور میانه و غرب آسیا این را بارها و حتى در همین سالهاى اخیر
آزمودهاند.
پیام به کنگره عظیم حج – ۱۳۸۱/۱۱/۱۸
رای مجدد به جمهوری اسلامی
هميشه ديدهايد مسئولين كشور و خود بنده اصرار داشتيم بر افزايش آحاد شركت
كنندهى در رأى دادن؛ مردم را تشويق ميكرديم، ترغيب ميكرديم، مردم هم
هوشيارانه و در مواقع حساس وارد قضايا ميشدند؛ در مواقعى كه كشور احتياج
داشته به اينكه يك فرياد رسا و بلندى را در مقابل مخالفان خود و بدخواهان
خود در دنيا مطرح بكند، آمدهاند پاى صندوقهاى رأى و رأى دادهاند. بنده در
چند تا از پيامهاى تبريك انتخابات، اين جمله را تكرار كردم: «مردم هوشمند و
زمان شناس». اين دفعه هم اين تعبير را من آوردم، هم بعضى از دفعات قبل اين
را ذكر كردم. علت اين است كه حضور مردم پاى صندوقهاى رأى هميشه نشانهى
حضور مردم در صحنه و آگاهى آنها و رأى آنها به نظام جمهورى اسلامى تلقى
میشده.
دیدار با نمایندگان نامزدهای ریاست جمهوری دهم، بیست و ششم خردادماه هشتاد و هشت
ضربهای بر پیكر دشمن
يكى از اساسىترين حرفهائى كه در اين انتخابات ملت ما زد - و در واقع بايد
گفت انقلاب ما زد - اين بود كه جمهوريت خودش را با فرياد قوى اثبات كرد.
در واقع اين حضور هشتاد و پنج درصدى، پتك جمهوريت بود بر سر دشمنان كه دائم
عليه انقلاب هِى حرف زدند، عليه اسلام حرف زدند، در پايههاى جمهوريت نظام
به خيال خودشان خدشه كردند. آن حضور قوى، نشاندهندهى اين معنا بود.
دیدار با هیئت دولت، هجدهم شهریورماه هشتاد و هشت
جشن واقعى و تاريخى
خطاب به شما مردم عزيز، حرف من عبارت است از يك دنيا تجليل و تعظيم و
تشكر... كار بزرگى كرديد. انتخابات 22 خرداد يك نمايش عظيمى بود از احساس
مسئوليت ملت ما براى سرنوشت كشور؛ نمايش عظيمى بود از روح مشاركتجوى مردم
در ادارهى كشورشان؛ نمايش عظيمى بود از دلبستگى مردم به نظامشان. حقيقتاً
مشابه اين حركتى كه در كشور انجام گرفت، من امروز در دنيا و در اين
دموكراسىهاى گوناگون - چه دموكراسىهاى ظاهرى و دروغين و چه دموكراسىهائى
كه واقعاً به آراء مردم مراجعه ميكنند - نظيرش را سراغ ندارم. در جمهورى
اسلامى هم جز در همهپرسى سال 58 - فروردين 58 - هيچ نظيرى ديگر براى اين
انتخاباتى كه در جمعهى گذشته شما انجام داديد، وجود ندارد؛ مشاركت حدود 85
درصد؛ چهل ميليون تقريباً جمعيت. انسان دست مبارك ولىعصر را پشت سر
حوادثى با اين عظمت مىبيند. اين نشانهى توجه خداست. لازم ميدانم از اعماق
دل نسبت به شما مردم عزيز در سراسر كشور ابراز ادب و ابراز تواضع كنم كه
واقعاً جا دارد.
عزيزان من! اين انتخابات، براى دشمنان شما يك زلزلهى سياسى بود؛ براى
دوستان شما در اكناف عالم يك جشن واقعى بود؛ يك جشن تاريخى بود. در سى
سالگى انقلاب اين جور مردم بيايند نسبت به اين نظام و اين انقلاب و آن امام
بزرگوار اظهار وفادارى كنند!
نمازجمعه تاریخی تهران، بیست و نهم خرداد ماه هشتاد و هشت