پاسخ به اشکال برخی بر توقیع معروف امام عصر(عج)

به گزارش 598 به نقل از مرصاد قصد دارد در قالب سلسله گفتگوهایی در محضر آیت الله حسن ممدوحی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و نماینده مردم کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری به مجموعه ای از سوالات و شبهات پیرامون اصل مترقی ولایت فقیه بپردازد و این موضوع مهم را از منظر فقه و عقل واکاوی کند. در بخش قبلی رسیدیم به ادله ولایت فقیه در روایات که به نمونه هایی از روایات محکمه اشاره کردیم و رسیدیم به روایتی که پیرامون توقیع مبارک امام عصر (عج) وارد شده است.

توقیع مبارک حضرت ولی عصر(عج) که در اکمال الدین صدوق با سند متصلش نقل شده و نیز در کتاب غیبه الشیخ و احتباج طبرسی نیز منقول است و در وسائل نیز آمده است:

"در حوادثی که واقع می شود به راویان احادیث ما مراجعه کنید زیرا ایشان حجت من بر شما و من حجت خدا هستم."

چون بعضی در استدلال به این توقیع اشکال نموده اند، در بخش های بعد بحث را درباره آن گسترش می دهیم و در این قسمت به اشکال اول بر توقیع و پاسخ آن می پدازیم.


عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این رابطه اظهار داشت: در نقد این روایت ابتدا معانی حجت را بیان کرده اند که حجت در توقیع جز به معنای آنچه به وسیله آن مولا بر بنده استدلال می کند و یا آنچه به وسیلة آن بنده برای مولا استدلال می آورد نیست" آنگاه با محدود کردن این موضوع می گویند که احتجاج بنده نسبت به مولا چه ربطی به مملکت داری دارد؟ و آنگاه اکور سیاسی که جزئی و قابل تغییر است چگونه با فتاوای کلی و ثابت فقهی یکسان است؟ و چگونه ممکن است متغیرات را با ثابت مرتبط کنیم؟

آیت الله ممدوحی پس از اشاره به شباهات مطرح شده در پاسخ به آنها گفت: اولا حجت به معنی "قصد" است و اگر در استدلال، حد وسط را حجت گویند، از آن باب است که احدالخصمین قصد جواب و اثبات ادعای خود را دارد و آنچه ایشان از معانی حجت گفته اند
(قیاس برهانی، شاهد عینی، ظنون خاصه) جملگی، مشترک معنوی و مصادیق همان معنی لغوی است که هر یک در شان خاص خود، قصد قلبه بر طرف مقابل خود را دارد، ولی مهم آنکه در روایت وقتی امام معصوم در پاسخ به نامه اسحاق بن یعقوب که توسط یکی از نواب ولی عصر (عج) (محمد بن عثمان) به آن حضرت تسلیم شد، به مخاطب خود می فرماید: آیا مقصود از "آنچه به وسیله آن مولا بر بنده استدلال می کند و یا آنچه به وسیلة آن بنده برای مولا استدلال می آورد" فقط حجت در احکام ظنیه است؟ امام معصوم که خود را حجت الله و رابط بین خدا و فقیه دانسته به چه معناست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: اسحاق بن یعقوب می گوید: وقتی از اموری که برایم مشکل بود سوال کردم، امام خود را خود را حجت قاطع برای فقیه دانست، یعنی امام معصوم خود را رابط فهم احکام و واقیت بین فقیه و خدا قرار داده است و رابطه فقیه را با خود رابطه ای قاطع دانسته است که فقیه و همان رابطه قطعی و حجیت تامه  را با دیگران در زمینه همه امور و مسائل مشکل آنان خواهد داشت.

آیت الله ممدوحی اضافه کرد: بعید نیست دعایی که امام زمان (عج) برای اسحاق بن یعقوب فرمود اشاره بدان باشد که آنچه او از امام در جواب خود گرفته محض رشد و تثبیت است؛ یعنی فقیه قاطعانه می داند آنچه از احکام و عقاید دینی نزد اوست بلا شبهه حق واقعی و مورد رضا و خواسته حضرت حق است و آن فقیه همه را از امام معصوم اخذ کرده و با تمام امانت به امت ابلاغ می کند و در این زمینه هیچ ترذیذی به خود راه نمی دهد.

آیت الله ممدوحی گفت: گذشته از مسائلی را که اسحاق بن یعقوب مشکل خود دانسته، آن مشکلات از احکام شرعیه نبوده زیرا این از بدیهی ترین بدیهیات است زیرا این چیزی نیست که او نداند و حتی محمدبن عثمان هم نداند و او مجبور شود از حضرت ولی عصر (عج) سوال کند.

وی افزود: پس معلوم است این مسائل مسائل مهم و مربوط به مصالح عموم و اجتماع است و در جواب آن مسائل مهم حضرت فرموده است: که فقیه حجت بر شما و من حجت بر او هستم.