"جام زهر" چگونه به امام خمینی(ره) تحمیل شد؟

سرویس سیاسی پایگاه 598-دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی: مقایسه بیانات امام در سه مقطع قبل از پذیرش، هنگام پذیرش و پس از آن و همچنین پیامد آن بر روحیه امام ، مبین این است که افراد وجریانهایی در داخل وخارج در این ماجرا دخیل بودند تا امام خمینی را مجبوربه سرکشیدن جام زهر قطنامه 598 کنند.

• خلاصه ای از «قطعنامه598»

در شروع جنگ تحمیلی و هنگام اشغال مناطق مختلف ایران توسط بعث عراق ، سلطه گران غرب و شرق قطع نامه ای در محکومیت متجاوز صادر نکردند ، ولی پس از پیروزی های رزمندگان اسلام در بازپس‌گیری مناطق اشغالی و مایوس شدن سلطه گران جهانی صاحب حق جنگلی وتو از صدام ؛ قطعنامه598 شورای امنیت در ٢٧ تیر ۱۳۶۶، برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق را صادر کردند . یک سال بعد  در ۲۹ تیر ۱۳۶۷ امام خمینی طی پیامی با بکار بردن «نوشیدن جام زهر» انرا پذیرفت. بعث عراق بلافاصله حملات سراسری به خطوط جبهه ها را آغاز کرد و دوباره داخل خاک ایران شد تا نقاط مهمی را به دست بیاورد و با وضع بهتری در مذاکرات حضور داشته باشد، ومنافقین تجهیز شده نیز به غرب کشور یورش بردند. اما شکست خوردند و موفقیتی بدست نیاوردند و نهایتاً سوت پایان جنگ در ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ نواخته شد.

 ازسوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، در طول هشت سال جنگ ایران و عراق، قطعنامه‌های 479، 514 ، 522 540، 582، 588 صادر شد ولی تمام این قطعنامه‌ها از سوی ایران رد شدند زیرا در آنها صرفاً دو طرف را دعوت به آرامش می‌کرد ! و تحت نفوذ برخی اعضای دائم شورای امنیت، بخصوص امریکا، یکجانبه و به نفع عراق صادر می‌شدند، ایران از پذیرش آنها خودداری می‌کرد.

در قطعنامه 598، اگرچه جمهوری اسلامی ایران ایرادات مهمی نسبت به آن داشت و اصلاحاتی را در بندهای آن اعلام کرده بود، اما هرگز به شکل رسمی آن را رد نکرد.

ارتش بعث پس از عملیات خیبر 1362 و آزادسازی جزایر مجنون در یک روند صعودی، پذیرای شکست قرار گرفت و پس از آن نیز، در عملیات والفجر 8 در یک عملیات بی نظیر  فاو را از دست داد. آمریکا و غربیها منافع نامشروع خود را در خلیج فارس با خطر جدی مواجه دیدند، لذا با هماهنگی شوروی  از طریق شورای امنیت سازمان ملل در صدد برآمدند تا به جنگ ایران و عراق پایان دهند. لذا تصویب قطعنامه 598 محصول چنین شرایطی بود.

علل پذیرش قطعنامه:

هرجنگی یک شروع و پایانی دارد، پرسشی که مطرح است نحوه پایان جنگ است. امامی که با خطابه های عاشورایی، دفاع و جهاد را ترغیب و دفع تجاوز و محکومیت متجاوز را بیان میکردند، چه عواملی باعث شد که سه ماه پس از خطابه "امروز عاشوراست، حسینیان آماده باشید و..." ناگهان امام جام زهر را می‌نوشند؟ و جنگ تحمیلی بصورت نامناسبی پایان می پذیرد. مقایسه بیانات امام در سه مقطع قبل از پذیرش، هنگام پذیرش و پس از آن و همچنین پیامد آن بر روحیه امام، حاوی نکاتی از تحمیل کردن قطع نامه توسط برخی خواص بر امام دارد:

الف ) بیانات امام خمینی ، در پیش از پذیرش

"قصه امام حسن و ماجرای صلح، هم تحمیلی بود؛ برای اینکه امام حسن، دوستان خودش، یعنی آن اشخاص خائنی که دور او جمع شده بودند، او را جوری کردند که نتوانست خلافش بکند، صلح کرد؛ صلح تحمیلی بود. این صلحی هم که حالا به ما می‌ خواهند بگویند، این‌ است. بعد از اینکه صلح کردند، به حسب روایت، به حسب نقل، معاویه به منبر رفت و گفت که تمام حرفهایی که گفتم، من قرار دادم، زیر پایم؛ مثل پاره کردن این مردیکه آن قراردادها را. آن صلح تحمیلی که در عصر امام حسن واقع شد، آن حکمیت تحمیلی که در زمان امیر المؤمنین واقع شد و هر دویش به دست اشخاص حیله‌ گر درست شد، این ما را هدایت می‌ کند به اینکه نه زیر بار صلح تحمیلی برویم و نه زیر بار حکمیت تحمیلی"‌. دوم شهریور 1365(صحیفه امام، ج‌20، ص: 118 و 119)

 "ای آزادگان و احرار بپاخیزید. قدرتهای بزرگ شرق و غرب می خواهند شما را درزیر چکمه ها و چنگالهای کثیف و خونین خود خرد کنند که حتی آخ هم نگویید. امروزروز مقاومت است . چنان بر صدام و امریکا و استکبار غرب سیلی زنید که برق آن چشمان استکبار شرق را کور کند. امروز روز درنگ نیست . امروز روز صیقل انسانیت انسانهاست . روز جنگ است . روز احقاق حق است . و حق را باید گرفت . و انتظارآنکه جهانخواران ما را یاری کنند بیحاصل است . امروز روز حضور در حجله جهاد وشهادت و میدان نبرد است . روز نشاط عاشقان خداست . روز جشن و سرور عارفان الهی است . امروز روز نغمه سرایی فرشتگان در ستایش انسانهای مجاهد ماست . درنگ امروزفردای اسارتباری را به دنبال دارد. امروز باید لباس محبت دنیا را از تن بیرون نمود، و زره جهاد و مقاومت پوشید، و در افق طلیعه فجر تا ظهور شمس به پیش تاخت و ضامن بقای خون شهیدان بود." 11 فروردین ۶۷

•  بر دشمن زبون بتازند و با همت خود افتخار نصرت و پیروزی را به ارمغان آورند که سرنوشت جنگ در جبهه‌ها رقم می‌خورد، نه در میدان مذاکره‌ها. و به یاری خداوند و دعای خیر حضرت بقیة الله - ارواحنا فداه - حرف آخرمان را با صدامیان و جهانخواران در صحنه حماسه جهاد و شهادت می‌زنیم. صحیفه امام خمینی ، جلد 21، صفحات 53

تبلیغات روانی و ابزارهای بکارگرفته شده برای تحمیل موافقت 

•  زمینه سازی عده‌ای برای پذیرش آتش بس
  •    نامه مسولان اقتصادی و سیاسی به امام ، در عدم پشتیبانی از جنگ و عدم اعزام نیرو، عدم روحیه ادامه دفاع و....
  •    تحریک برخی فرماندهان سپاه به اعلام عدم توان ادامه جنگ
  •    ادعای نرفتن مردم به جبهه
  •    ادعای بی انگیزه شدن رزمندگان
  •    فشار روانی برامام و مردم
  •    بیانیه گروهکهای چون نهضت آزادی ایران برقبول قطعنامه ۵۹۸
  •    مذاکرات پنهانی برخی مسولین واداده با غربی ها
  •    زیر سوال بردن ادامه دفاع مشروع کشور و اینکه بعد از فتح خرمشهر بایستی صلح میشد!

ب)    بیانات امام در هنگام پذیرش

 " شما عزیزان از هر کس بهتر می‌دانید که این تصمیم برای من چون زهر کشنده‌است ولی راضی به رضای خداوند متعال هستم و برای صیانت از دین او و حفاظت از جمهوری اسلامی ایران اگر آبرویی داشته باشم خرج می‌کنم، خداوندا ما برای دین تو قیام کردیم و برای دین تو جنگیدیم و برای حفظ دین تو آتش‌بس را قبول می‌کنیم…"

ج)    بیانات امام، پس از پذیرش

 " اما در مورد قبول قطعنامه که حقیقتاً مسئله بسیار تلخ و ناگواری برای همه و خصوصاً برای من بود، این است که من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می‌دیدم؛ ولی به واسطه حوادث و عواملی که از ذکر آن فعلًا خودداری می‌کنم، و به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد و ...، با قبول قطعنامه و آتش‌بس موافقت نمودم… خوشا به حال شما ملت! ... جانبازان و اسرا و مفقودین و خانواده‌های معظم شهدا! و بدا به حال من که هنوز مانده‌ام و جام زهرآلود قبول قطعنامه را سر کشیده‌ام، و در برابر عظمت و فداکاری این ملت بزرگ احساس شرمساری می‌کنم…" ۲۹ تیر ۱۳۶۷

    " من در اینجا از مادران و پدران و خواهران و برادران و همسران و فرزندان شهدا و جانبازان به خاطر تحلیلهای غلط این روزها رسماً معذرت می‌خواهم و از خداوند می‌خواهم مرا در کنار شهدای جنگ تحمیلی بپذیرد. ما در جنگ برای یک لحظه هم نادم و پشیمان از عملکرد خود نیستیم. راستی مگر فراموش کرده‌ایم که ما برای ادای تکلیف جنگیده‌ایم و نتیجه فرع آن بوده است. ملت ما تا آن روز که احساس کرد که توان و تکلیف جنگ دارد به وظیفه خود عمل نمود. و خوشا به حال آنان که تا لحظه آخر هم تردید ننمودند، آن ساعتی هم که مصلحت بقای انقلاب را در قبول قطعنامه دید و گردن نهاد، باز به وظیفه خود عمل کرده است، آیا از اینکه به وظیفه خود عمل کرده است نگران باشد؟ نباید برای رضایت چند لیبرال خود فروخته در اظهار نظرها و ابراز عقیده‌ها به گونه‌ای غلط عمل کنیم که حزب الله عزیز احساس کند جمهوری اسلامی دارد از مواضع اصولی‌اش عدول می‌کند." سوم اسفند1367

د) تاثیر پذیرش قطع نامه بر امام امام خمینی

•  حاج عیسی(خادم امام خمینی) می‌گفت که امام تا دو روز بعد از پذیرش قطعنامه چیزی نخوردند و وقتی بعد از دو روز وارد اتاق شدم امام من را در بغل گرفت و یک ساعت گریه کرد و گفت:" حاج عیسی! شهدا به مقامی که بخواهند می‌رسند، جانبازان اجرشان را می‌گیرند، اسرا هم برمی‌گردند. اما من چه کار کنم؟"
•  مرحوم حجت الاسلام محمدرضا توسلی از مسئولان دفتر امام خمینی نیز در این رابطه می‌گوید: «بعد از آنکه امام(ره) قطعنامه را پذیرفتند و گفتند جام زهر را نوشیدم من دیگر خنده بر لب ایشان ندیدم.»

تبلیغات روانی و ابزارهای بکارگرفته شده در پساقطعنامه

•    توجیه کردن ضرورت پذیرش قطعنامه 
•    بهمراه آوردن ذوق زدگی برای دشمنان، در دست برداشتن جمهوری اسلامی از اصول و آرمان‌های انقلاب وحروج از سیاست مقاومت به سمت مذاکره ومصالحه

علت موافقت امام:

« اما در مورد قبول قطعنامه که حقیقتاً مسئله بسیار تلخ و ناگواری برای همه و خصوصاً برای من بود، این است که من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می دیدم؛ ولی به واسطه حوادث و عواملی که از ذکر آن فعلًا خودداری می کنم، و به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد و با توجه به نظر تمامی کارشناسان سیاسی و نظامی سطح بالای کشور، که من به تعهد و دلسوزی و صداقت آنان اعتماد دارم، با قبول قطعنامه و آتش بس موافقت نمودم؛...» (صحیفه امام، ج 21: ص 92)

برآیند سخنان و وضعیت امام

مقایسه بیانات امام در سه مقطع قبل از پذیرش ، هنگام پذیرش و پس از آن و همچنین پیامد آن بر روحیه امام ، مبین این است که افراد وجریانهایی در داخل وخارج در این ماجرا دخیل بودند تا امام خمینی را مجبوربه سرکشیدن جام زهر قطنامه 598 کنند .

    عوامل مذاکره کننده در قطع نامه اقایان حسن روحانی، دکتر محمد جواد ظریف، دکتر حبیبی، دکتر ملکی، ناصری، لواسانی و علی شمس اردکانی. و علی اکبر ولایتی و با هماهنگی و هدایت هاشمی رفسنجانی ، بوده اند. همچنین لازم به ذکر است سیروس ناصری ( به عنوان نماینده ایران در مقر سازمان ملل در ژنو) ، و شریک نفتی کمپانی های نفتی آمریکایی ها نیز در مذاکرات حضور داشته است . که بعدا بعنوان جاسوس دستگیر و محکوم میشود . وتبعا اینان بایستی در برابر تاریخ  پاسخگو باشند ، که امام خمینی علیرغم مواضع قاطع تا سه ماه پیش از پذیرش، چه کردند، تا امام جام زهر را مجبور به نوشیدن جام زهر گردید .

سخن پایانی

درمجموع می توان چنین بیان کرد که پذیرش قطع نامه در سطح عالی کشور از سر مصلحت برحسب شرایط و نه علاقه ومطلوبیت بوده است ؛ چرا که امام خمینی از تعبیر «نوشیدن جام زهر» استفاده کردند .

در اجرای قطعنامه 598 به گونه ای عمل شد که جای هرگونه سوء استفاده از دشمن گرفته شد و حتی پس از پذیرش قطعنامه صدام با تقویت و حرکت نیروها به سمت مرزهای ایران ایستادگی ما را محک زد و پس از آنکه دید ملت و مسئولین دلسوز ایران از جنگ خسته نشده اند فرار را بر قرار ترجیح داد.

جنگ را ابرقدرتها توسط رژیم بعث صدام بر ایران تازه ازاد شده از رژیم ستم شاهی وابسته به غرب ، تحمیل کردند، دقاع جانانه رزمندگان اسلام با رهبری امام شکل گرفت ،دشمنان به اهداف خود دست نیافتند .موازنه برعکس و به ضرر انها درآمد لذا ختم جنگ را توطئه  ابرقدرتها با همراهی برخی خواص بر ایران تحمیل کردند . فتنه خواص بی بصیرت و دنیا طلب ، علیه امام جامعه ( که مکرر تاکید برتدوام جنگ تا پیروزی داشت ) درتحمیل جام زهر پذیرش قطعنامه 598 نقش زیادی داشتند .

در قطعنامه 598، دیپلمات های ایران هرگز به قول یا وعده های شفاهی  و حتی مکتوب بدون ضمانت دشمن اعتماد نشد ولی در برجام دیپلمات های ما به قول شفاهی ولبخندهای دشمن هم اعتماد کردند و نتیجه این اقدام این است که امروز  دیپلمات های ما به صراحت می گویند علاوه بر روح برجام، جسم برجام نیز نقض شده است. این خطای راهبردی دولت روحانی ، محصول تحصیل کردگان در غرب و غربگرایان وکداخدا باوران بود و به جهت خسارات مادی ومعنوی وارده ،به خاطر رفتار غلط در برجام ، دولت 12 بایستی از مردم عذرخواهی کند . وبایستی عموم مردم  وبخصوص خواص موضع گیری صریح داشته باشند، تا هم مسببان متنبه شوند وهم از تکرار آن درآینده جلوگیری شود و هم راه اصلاح وجبران آن فراهم گردد .

آنگونه که امام خمینی بیان داشته اند :" به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد "(صحیفه امام، ج 21: ص 92) ان شالله بزودی لایه های پنهان این جریانات انحرافی روشن شده و سبب ترد همیشگی آنان خواهد شد. و ان شالله در گام دوم انقلاب ، تمدن نوین اسلامی شکل گرفته و زمینه ظهور مهدوی(عج) فراهم خواهد شد .

*دکترسیدجواد هاشمی فشارکی