"دسترسی آزاد" و واژه سازی جدید ظریف برای توجیه بازرسی ها

"غسان بن جدو"، خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ابتدای گفتگو با محمد جواد ظریف، سوالی را پرسید: «در حال حاضر توجهات زیادی به روابط ایران و کشورهای عربی وجود دارد. برخی از کشورهای عربی از سیاست های ایران انتقاد می کنند و می گویند اعتماد زیادی به ایران ندارند. پس از دو سال از پست وزارت خارجه شما، این سوال مطرح است که آیا ایران توانسته است اهداف سیاسی راهبردی خود را در روابط با کشورهای عربی به ویژه کشورهای همسایه محقق کند»؟

هیچ طرف خارجی نمی‌تواند به ما در منطقه امنیت دهد

ظریف پاسخ داد: «بسم الله الرحمن الرحیم. در ابتدا تاکید می کنم سیاست جمهوری اسلامی ایران در سی و پنج سال گذشته بر این اساس بود که روابط حسن همجواری داشته باشد. متاسفانه شاهد ضربات ویرانگر متعدد به تلاش های ایران برای تقویت روابط با کشورهای همسایه بودیم به ویژه آنکه پس از انقلاب اسلامی ایران به صورت مستقیم، تجاوزی علیه این کشور تحمیل شد و متاسفانه این تجاوز از حمایت دیگر کشورهای همسایه برخوردار بود. ولی پس از پایان این جنگ و پس از این که صدام حسین به کویت حمله کرد، ایران به دنبال انتقامجویی نیفتاد بلکه از همسایگان عرب خود حمایت کرد. ایران از همه تلاش های خود استفاده کرد تا به دوستان و همسایگان خود در منطقه نشان دهد به دنبال روابط خوب با همه است. به نظر ما این روابط به سود ایران و کشورهای منطقه است و به عبارت دیگر تلاش می کنیم روابطی بر اساس همکاری و اعتماد پی ریزی کنیم. روشن است که نمی توان امنیت را خریداری کرد و هیچ طرف خارجی قادر نیست به ما امنیت بدهد».

وی افزود:«(این که دیگران به ما امنیت بدهند) توهمی است که بر این منطقه سایه افکنده است. باید کشورهای منطقه تلاش کنند در همکاری با یکدیگر امنیت را برقرار کنند. یا این که همه ما از امنیت برخوردار خواهیم بود یا این که در منطقه ای زندگی خواهیم کرد که پر از بی ثباتی و مشکلات و چالش ها خواهد بود. ما به همسایگان گفتیم که نقاط تشابه و مشترک زیادی در منطقه وجود دارد و این نقاط تشابهی و اشتراکی که میان کشورهای منطقه وجود دارد بسیار بیشتر از این نقاط تشابه برخی از کشورهای همسایه با متحدان خارجی آنان است. بنابراین باید با یکدیگر همکاری کنیم و از زمانی که دولت فعلی ایران بر سرکار آمده است، ما پیام های همبستگی و همکاری و دوستی را ارسال می کنیم و متاسفانه برخی از دوستان در منطقه به صورت اشتباهی، فکر می کنند در صورتی که ایران بتواند مشکل هسته ای خود را با گروه پنج به علاوه یک حل کند، شاید زیانی ببینند».

منطقه اولویت ماست و مسئله هسته ای موضوعی حاشیه ای است

ظریف گفت:«پیام ما به دوستان منطقه این است که منطقه اولویت ماست و مسئله هسته ای موضوعی حاشیه ای است و می خواهیم به این مسئله پایان بدهیم تا بتوانیم بر اولویت خود متمرکز شویم. شاهد آن هستیم که برخی از طرف هایی که آنان را دوستان خود در منطقه می دانیم(حل و فصل مسئله ای هسته ای ایران) را تهدید می دانند که این نوع (نگاه) باعث ایجاد ناآرامی می شود. به عنوان نمونه، به کمپ دیوید می روند تا تضمین هایی به دست آورند دال بر این که این توافق(هسته ای) تهدیدی برای آنان نخواهد بود. چرا باید(این توافق) تهدیدی علیه آنان باشد؟ چرا آن را تهدید می دانند؟ ما از آنان می خواهیم این سیاست های تنگ نظرانه را رها کنند و به دنبال پیش داوری علیه ایران نباشند.
از آنان می خواهیم به تهدیدات بنگرند و قطعا به این باور می رسند ایران قوی، بهترین همسایه است و این کشورها می توانند روابطی بر اساس همکاری و اعتماد با ایران داشته باشند که به سود ملت های منطقه و جهان اسلام است. ناچاریم با یکدیگر همکاری کنیم. چالش هایی که در برابر ما از افراط گرایی، فرقه گرایی، جنگ ها و درگیری ها وجود دارد، چالش هایی بزرگی هستند که تنها از طریق همکاری قابل حل و فصل است».

خبرنگار المیادین پرسید: «شما می پرسید چرا که این کشورها به کمپ دیوید می روند و از ایران نگران هستند،روشن است که بخشی از کشورهای عربی از ایران نگرانند و به این کشور بی اعتمادند، شما در پیام اخیر خود در کویت گفتید که بی اعتمادی، سوء ظن و دیگر احساسات منفی نظیر ترس و نگرانی باعث ایجاد شرایط و فضای سنگین و بد روانی شده است، در حال حاضر دو مسئله درباره نگرانی این کشورها وجود دارد، نگرانی نخست درباره گفتمان ایران است، این کشورها می گویند ایرانی ها گفتمان متعدد سیاسی، دیپلماتیک، رسانه ای، نظامی، دینی و گفتمانی برای داخل و گفتمانی برای خارج دارند، مسئله دوم درباره رفتارهای ایران است، این کشورها می گویند ایران در امور کشورهای عربی دخالت می کند و نمونه هایی را درباره یمن، عراق، سوریه و لبنان ذکر می کنند، پیام شما درباره این نگرانی ها چیست؟»

ظریف پاسخ داد: «همان طور که گفتم ملت ایران، طرف هایی را که میلیون ها دلار به صدام حسین کمک کردند تا وی به ایران حمله کند بخشیده است و طرف هایی باید در تقویت اعتماد پیش قدم شوند که چنین کمک هایی سنگین مالی( به صدام ) کردند».

وی در پاسخ به این پرسش که آیا کشورهای عربی از جنگ صدام حمایت کردند تا وی با ایران بجنگد، گفت: «آیا این گونه نبوده است؟ این مسئله در تاریخ ثبت است، زمانی که صدام حسین به کویت حمله کرد، ایران اولین کشوری بود که به کمک همسایگان عرب خود شتافت و با حمله صدام مخالفت کرد. در حال حاضر این پرسش را از شما دارم. آیا ما یمن را بمباران می کنیم یا دیگران چنین می کنند؟ آیا جنگنده های خود را برای بمباران کردن یمن به این کشور ارسال می کنیم یا این که هواپیماهای حامل کمک های بشردوستانه ایران به یمن ارسال می شود؟ باید به این باور قطعی برسیم که دوران خرید امنیت و بمباران کردن کشورها برای استقرار امنیت به سرآمده است. امروز باید برای استقرار امنیت با یکدیگر همکاری کنیم و ایران آماده همکاری است و این کشور نیز این گونه نشان داده است. ما به هیچ یک از کشورهای همسایه حمله نکرده ایم بلکه همیشه به همسایگان کمک کرده ایم و قدرتی مستحکم در برابر افراط گرایی در منطقه و طرف هایی هستیم که می خواهند وجهه اسلام را مخدوش نشان دهند و طبیعی است که این مسئله برای همه ملت های منطقه باشد».

دامن زدن به تنش‌های فرقه‌ای کمک به کسانی است که به دنبال از بین بردن اسلام هستند

وزیر خارجه ایران در ادامه گفت:«در ابتدا گفتم، طرف هایی که به دنبال تنش های فرقه ای میان شیعیان و سنی ها در جهان اسلام هستند به سود طرف هایی کار می کنند که به دنبال از بین بردن جهان اسلام هستند. ما خواهان همکاری با کشورهای همسایه شده ایم و همان طور که در مقاله ای که در یک روزنامه عربی و همچنین چند ماه پیش در روزنامه نیویورک تایمز نوشتم ، خواهان همکاری و گفتگو هستیم. این که بگویند به ما اعتماد ندارند، در حد ادعاست و می توان این ادعا را در خلال گفتگوها بررسی و حل کرد. ایران همیشه آماده گفتگوست و تاریخ نیز این مسئله را اثبات می کند به ویژه آنکه ایران در خلال دولت رئیس جمهور روحانی همیشه آماده گفتگو و همکاری است. همان طور که گفتم ، ما دارای نقاط اشتراک زیادی هستیم و نقاط افتراق و اختلاف میان ما بسیار محدود است».

غسان بن جدو خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ادامه گفتگوی خود با محمد جواد ظریف،پرسید: «برخی ها می گویند مشکل اصلی در منطقه میان ایران و عربستان سعودی است، روشن است که ایرانی ها اعتماد زیادی به سیاست های عربستان نداشته باشند، سوال ساده من این است که آیا به سیاست های عربستان سعودی اعتماد دارید؟»

سعودی‌ها این توهم را دارند که با رابطه با قدرت‌های بزرگ می‌توانند ایران را به حاشیه برانند

ظریف پاسخ داد: «تنها مسئله اعتماد مطرح نیست بلکه مسئله به رسمیت شناختن(واقعیت ها) مطرح است. باید این واقعیت را به رسمیت شناخت که ایران و عربستان سعودی دو قدرت بزرگ در جهان اسلام هستند و هیچ یک از این دو نمی تواند دیگری را به حاشیه براند و من فکر نمی کنم ایران هیچ روزی به دنبال به حاشیه راندن عربستان سعودی از منطقه ما بوده باشد ولی در مقابل متاسفانه شاهد آن بودیم که همسایگان سعودی ما این توهم را دارند که می توانند بر اساس روابط خود با قدرت های بزرگ ، ایران را در منطقه به حاشیه برانند و منزوی کنند و می توان این توهم را در آشفتگی آنان در نشست اخیر کمپ دیوید مشاهده کرد. این کشورها فکر می کنند می توانند با استفاده از آمریکا مشکلات خود را حل کنند، این در حالی است که همه ما در این منطقه دارای اشتراک جغرافیایی هستیم و هیچ گاه همسایه بدی نیستیم».

دیدگاه مبتنی بر منزوی کردن یک کشور، قدیمی و برای دوران جنگ سرد است

وی افزود:« ما دین و سنت های مشترکی داریم و هیچ مشکل مرزی میان ایران و عربستان سعودی وجود ندارد و سالانه میلیون ها ایرانی به عربستان می روند. متاسفانه اخیرا حادثه تاسف باری برای چند جوان ایرانی در عربستان رخ داد و امیدواریم سعودی ها بتوانند این گونه مشکلات را به صورت جدی و سریع حل کنند. ما ایرانیان زیادی داریم که بدون هیچ مشکلی برای ادای مناسک حج به عربستان می روند و همچنین شمار زیادی از سعودی ها برای زیارت به ایران می آیند. مشکل در این توهم است که سعودی ها از طریق همکاری خود با قدرت های خارجی و با استفاده از منابع مالی خود می توانند ایران را در منطقه به حاشیه براند. این توهم را نمی توان عملی کرد. ما در جهانی زندگی می کنیم که باید همه کشورهای تاثیرگذار برای استقرار امنیت با یکدیگر همکاری کنند. دیدگاه مبتنی بر به حاشیه راندن و منزوی کردن، دیدگاهی قدیمی و شاید به جنگ سرد باز می گردد و سودی برای منطقه ما ندارد. بسیار مهم است که همه این مسئله را به رسمیت بشناسیم که در عصر جهانی شدن زندگی می کنیم و اگر بخواهیم به شکوفایی برسیم و در صلح زندگی کنیم، باید نگاه متفاوتی درباره روابط دوجانبه خود داشته باشیم».

مجری این پرسش را مطح کرد که «شما در پیام اخیر خود طرح مهمی را ارائه کردید، شما خواهان گفتگو میان کشورهای منطقه مهم شده اید و بندهای اساسی این گفتگو را بیان کردید، من شش بند آن را خلاصه کردم که شامل احترام به حاکمیت و استقلال سیاسی همه کشورهای منطقه، عدم امکان تغییر مرزهای بین المللی، عدم دخالت در امور داخلی، حل و فصل سیاسی اختلافات، منع استفاده از زور و تهدید، حمایت از صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه است، شما همچنین مسئله مبارزه با تروریسم و افراط گرایی و غیره را مطرح کرده اید، سوال من این است که شما در این پیشنهاد چه کشورهایی را برای گفتگو دعوت کرده اید؟»

ظریف پاسخ داد: « تمرکز اساسی و نخست ما بر کشورهای عرب خلیج فارس و به عبارت دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و عراق است. ما در یک منطقه راهبردی زندگی می کنیم و باید همه کشورهای منطقه با یکدیگر برای حل و فصل مسائل مشترک همکاری کنند. همان طور که از ابتدا گفتم، همسایگان، اولویت ما هستند و باید در یک فضای امن و باثبات زندگی کنیم تا همه از نعمت امنیت و توسعه برخوردار باشند. ما بارها از ابتدا گفتیم که هر تهدیدی علیه همسایگان را تهدیدی علیه خود می دانیم و همسایگانی نظیر عراقی ها که از ما درخواست کمک کردند به یاری آنان شتافتیم. کمک های ما در اختیار اقلیم کردستان عراق یا دولت مرکزی این کشور برای مقابله با داعش و افراط گرایی قرار گرفته است. این سیاست ما بر اساس این باور ماست که امنیت و ثبات کشورهای همسایه همان امنیت و ثبات ماست و من به این موضوعات در این مقاله عربی و همچنین در مقاله خود در نیویورک تایمز اشاره کردم و یک سال و نیم پیش نیز در مقاله خود به آن در روزنامه الشرق الاوسط پرداختم. همه این مسائل، اصولی اساسی برای حمایت از همکاری های منطقه است و ما آماده ایم که همه مسائل را در منطقه بر اساس این اصول بررسی کنیم و از همه دوستان خود در منطقه می خواهیم به این تلاش ها بپیوندند».

هر چه همکاری منطقه‌ای به تاخیر بیفتد، اوضاع دشوارتر خواهد شد

وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این پرسش که «آیا می توان گفت این اظهارات شما یک طرح ایرانی برای نشست طولانی و متعدد میان ایران با کشورهای عرب خلیج فارس و عراق است، آیا می توان این را یک طرح دانست و آیا ایران می خواهد میزبان این نشست ها باشد؟»، گفت:« این طرح پیشنهاد جدید ایران نیست. دکتر ولایتی در اوج جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال 1986 نامه ای برای خاویر پرز دکوئیار دبیر کل وقت سازمان ملل ارسال کرد و از وی خواست یک گفتگوی منطقه ای را آغاز کند و این نامه در بند دوم قطعنامه 598 شورای امنیت دال بر پایان این جنگ بازتاب یافته است ولی متاسفانه این قطعنامه کاملا اجرا نشده است. در سال 1990 زمانی که صدام حسین به کویت حمله کرد، نامه ای برای دبیرکل وقت سازمان ملل ارسال کردیم و گفتیم در صورتی که سازمان ملل بند(گفتگوی منطقه ای موجود در قطعنامه 598) را اجرا می کرد، حمله علیه کویت رخ نمی داد. آغاز این گفتگوی منطقه ای اجازه نمی داد بی ثباتی و مصیبت ها در منطقه رخ دهد. بنابراین ایرانی ها از سال 1986 خواهان این گفتگو شده اند و بر این موضع خود ایستاده ایم. به هر میزان که منتظر بمانیم و این همکاری منطقه ای ضروری را به تاخیر بیاندازیم، اوضاع دشوارتر خواهد شد».

وی در پاسخ به این پرسش که آیا این پیشنهاد، طرح رئیس جمهور روحانی برای آغاز گفتگو میان ایران و کشورهای عرب خلیج فارس و عراق برای حل و فصل مسائل است، گفت: « این پیشنهاد به معنای طرح دولت رئیس جمهور روحانی نیست بلکه این پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران از سال 1986 مطرح است و متاسفانه شرکای آماده ای برای شرکت در این طرح مشاهده نکردیم. همان طور که گفتم که به تغییر در طرز فکر نیازمندیم و باید دوستان ما در منطقه واقعیت را به رسمیت بشناسند و بدانند که همکاری با همسایه به تنهایی می تواند باعث استقرار امنیت شود. ما مدت طولانی است که از دوستان می خواهیم واقعیت را به رسمیت بشناسند و در صورتی که این تغییر در نگاه رخ دهد می توانیم در مسیر آینده ای بهتر حرکت کنیم».

عمان نقشی مهم در برخی مسائل منطقه داشته است

ظریف در پاسخ به این پرسش که سفر اخیر شما به عمان در چه چارچوبی بوده، آیا فقط گفتگو درباره اوضاع یمن یا مسائل دیگر بوده است و همچنین دلیل روابط قوی شما با عمان چیست، گفت: «باور داشته باشید ایران یک کشور همسایه و آماده همکاری با هر کشور همسایه دیگر در منطقه خلیج فارس است. ایران آماده است با هر همسایه دیگر بر اساس واقعیت ها همکاری کند. سفر من به عمان درباره امضای توافقنامه ترسیم مرز دریایی دو کشور بوده است و پس از چند سال گفتگو و همکاری توانستیم مرزهای دریایی خود را با سلطنت نشین عمان ترسیم کنیم که تحول مهمی است. همچنین این سفر فرصتی بود که با یوسف بن علوی دوست و برادرم درباره موضوعات مختلف به ویژه بحران یمن گفتگو و رایزنی کنم همان طور که این موضوعات را با طرف های متعدد ترک و پاکستانی بررسی کردیم. همچنین در کویت نیز با وزیر خارجه این کشور و دیگر وزرای خارجه در کنفرانس سازمان همکاری اسلامی موضوعاتی را بررسی کردیم. بنابراین ما در مسئله گفتگو با کشورهای همسایه جدی هستیم. ایران به موضوعات بر اساس نگاه همسایه توجه دارد و به این دلیل توانستیم در همه سطوح به پیشرفت در روابط دوجانبه با عمان ادامه بدهیم و این همکاری ها به سود منطقه است. عمان توانسته است نقشی اساسی در شماری از مسائل منطقه داشته باشد و همسایه باید این گونه باشد و می خواهیم همین نوع روابط را با دیگر کشورهای همسایه داشته باشیم. این روابط مبتنی بر احترام متقابل، احترام به حاکمیت و یکپارچگی ارضی و عدم دخالت در امور داخلی باشد. این روابط مبتنی بر گفتگو و تبادل نظر درباره بحران های منطقه و جهان است».

فعالیت تروریست‌ها محدود به سوریه، عراق و یمن نیست

وی در ادامه خاطرنشان کرد: «همان طور که گفتم که ما با چالش ها و تهدیدات مشترک روبرو هستیم و باید با یکدیگر برای حل و فصل این چالش ها همکاری کنیم. افراط گرایی، تهدیدی علیه کشورهای همسایه ماست. داعش در دو هفته گذشته مرتکب دو انفجار تروریستی در عربستان سعودی شده است و این انفجار را به شدت محکوم و تاکید کردیم گروه های تروریستی حد و مرزی را به رسمیت نمی شناسند و تفاوتی میان شیعیان و سنی ها قائل نیستند. این گروه ها به دنبال بی ثباتی در همه کشورهای منطقه هستند. در سخنان خود در نشست وزارتی سازمان همکاری اسلامی تاکید کردم صهیونیست ها علیه همه هستند و نباید فریفته پیام های آنان شد. تروریست ها و تندروها همه را هدف قرار می دهند. تروریست ها از نقطه ای به نقطه ای دیگر حرکت می کنند. فعالیت این تروریست ها محدود به سوریه، عراق و یمن نیست. این تروریست ها هیچ حد و مرزی برای خود قائل نیستند و این مسئله موضوعی مهم است و باید همه کشورهای همسایه آن را به رسمیت بشناسند و در صورتی که آن را به رسمیت بشناسند، خواهند دید که ایران بر اساس احترام متقابل آماده همکاری با آنان است. ما بر این باوریم دوران سیطره یابی و سلطه جویی پایان یافته است و هیچ طرفی نمی تواند بر هیچ یک از کشورهای همسایه سلطه داشته باشد بنابراین باید همه باید با یکدیگر همکاری کنند تا قدرتمند شویم. در درجه نخست باید از فرصت های موجود استفاده کرده و دوم این که با چالش ها مقابله کنیم. مقابله با این چالش ها نیازمند یک نگاه چند وجهی است و نمی توان این چالش ها را تنها به صورت نظامی یا سیاسی و یا تکیه بر دیگران حل و فصل کرد و به ناچار باید بر خود تکیه کرده و همکاری کنیم. نمی توانیم جامعه بین المللی را نادیده بگیریم. جامعه بین المللی نقشی اساسی دارد ولی باید ابتکار عمل در منطقه در اختیار ما باشد».

خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ادامه گفتگوی خود با محمد جواد ظریف،پرسید، « برخی ها می گویند در سفری که به عمان داشتید بیشتر درباره اوضاع یمن گفتگو کردید و این که توافقی میان ایران و آمریکا برای تقویت راه حل سیاسی و مسالمت آمیز بحران یمن حاصل شده است و تلاش های عمان نیز برای میانجیگری میان جنبش انصارالله یمن و عربستان سعودی با حمایت تهران و واشنگتن است، همچنین گفته می شود که پس از یک هفته پس از حملات هوایی عربستان به یمن، آمریکا به ایران پیشنهاد کرد که در صورت توقف پیشروی جنبش انصارالله و ارتش یمن به سوی عدن در این کشور آتش بس برقرار خواهد شد، آیا این گزارش ها دقیق است؟»

اردوغان در تهران پیشنهادی را برای حل مسئله یمن مطرح کرد

ظریف پاسخ داد: «اجازه بدهید اطلاعات دقیقی در اختیار شما قرار دهم. زمانی که اوضاع در یمن بحرانی شد، رئیس جمهور ترکیه به ایران سفر و سپس ولیعهد عربستان سعودی به ترکیه سفر کرد. مقامات ترکیه در تهران پیشنهادی را برای حل مسئله یمن مطرح کردند و در نشستی که میان رئیس جمهور روحانی و رئیس جمهور اردوغان صورت گرفت توانستیم به یک طرح مشترک برسیم که آتش بس فوری در یمن برقرار و حملات هوایی به این کشور و همزمان پیشروی میدانی نیز متوقف می شود. اجرای این طرح مشکلاتی نیز داشت به طوری که این مسئله مطرح بود که چگونه با عناصر القاعده برخورد کرد. همه طرف ها تمایل داشتند تا القاعده نتواند از این فرصت برای تقویت مواضع خود استفاده کند. مسئله دیگر، ارسال کمک های بشردوستانه به یمن بوده است.

طرح مورد توافق با ترکیه درباره یمن را در عمان مطرح کردم

وی افزود: «این طرح چهار بندی نزدیک به دو ماه پیش مطرح شده است ولی متاسفانه بحران در یمن طولانی شده است و شمار زیادی از بیگناهان در این جنگ کشته شده اند. همچنین مشکل دیگر درباره ارسال کمک های فوری بشردوستانه به یمن بوده است. این کشور بر اثر حملات هوایی با یک فاجعه انسانی خطرناک روبروست. این حملات، زیرساخت های یمن را نابود کرده است. در این طرح توافق شد که گفتگو میان یمنی ها با کمک طرف های خارجی آغاز شود. ما گفتیم در صورتی که بتوانیم آماده ارائه این کمک خواهیم بود. مسئله دیگر درباره تشکیل دولت فراگیر در یمن بوده که دارای روابط حسن همجواری با همه کشورهای همسایه است. این چهار مسئله ، همان چیزی بود که در سفر رئیس جمهور ترکیه به ایران دست پیدا کردیم. من این طرح را در عمان با یوسف بن علوی وزیر خارجه این کشور گفتگو و توافق کردیم این طرح می تواند طرح خوبی باشد و سپس توافق مشابهی در پاکستان داشتیم و در نهایت این طرح را علنی کردیم و آمریکا نیز در حال درک این طرح بود ولی متاسفانه این کشور بر اساس محاسبات ویژه خود تصمیم گرفت از تجاوز به ملت یمن حمایت کند و ما با آن مخالفت کردیم».

وی افزود: « ما بر این باوریم که باید فورا آتش بس در یمن برقرار و سپس گفتگوها آغاز شود. ما نگرانی های خود را درباره اوضاع یمن به اطلاع، دبیر کل سازمان ملل، معاون وی و همچنین فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل در امور یمن رساندیم. در حال باید منتظر بمانیم که آیا طرف های دیگر در این منطقه آماده تعامل جدی با این طرح هستند یا این که می خواهند به انتقامجویی شخصی خود علیه ملت یمن ادامه بدهند».

مجری پرسید: «در حال حاضر گفتگوهایی در عمان درباره یمن وجود دارد، در شرایط کنونی چه راه حلی مطرح است، آیا باید حملات نظامی تا تسلیم شدن جنبش انصارالله ادامه داشته باشد، اوضاع این کشور همچنان مبهم است؟»

تصور راه‌حل نظامی برای یمن، توهمی غیرعملی است

ظریف پاسخ داد: « من هیچ طرح دیگری را برای برون رفت از این بحران مشاهده نمی کنم. طرح چهار بندی روشن است. باید تلاش کنیم تا آتش بس در یمن برقرار شود. قبل از این موضوعات باید همه به این باور برسیم که مشکلات در یمن یا سوریه به صورت نظامی نمی تواند حل شود. برخی ها در این توهم هستند که می توانند با استفاده از راه حل نظامی به این مشکلات پایان دهند. این توهم عملی نیست. باید همه از طریق مذاکره، مشکلات را حل کنند. بنابراین همان طور که گفتم تنها راه اجرای این طرح چهار بندی شامل آتش بس، ارسال کمک ها، گفتگو و تشکیل دولت فراگیر است».

عربستان در عملیاتهای تروریستی در لبنان و مرزهای شرقی ایران مشارکت داشته است

وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این پرسش که «برخی ها می گویند یکی از مشکلات یمن این بوده که ایران در یمن دخالت می کند و سیطره جنبش انصارالله بر تنگه باب المندب یک تهدید امنیتی برای مصر و عربستان سعودی است؟»، گفت: «این بهانه است. در منطقه ما نمی توانیم مشکلات را به صورت نظامی حل و فصل کنیم. فکر می کنند می توانند بخشی بزرگی از ملت یمن را بمباران و این که می توانند این ملت را نابود کنند یا این که به صورت سیاسی این ملت را به زانو درآورند. باید یمنی ها خود مشکلاتشان را حل و فصل کنند و فکر نمی کنم دخالت های خارجی کمکی به حل بحران یمن کند. شاهد این دخالت های خارجی بودیم. شاهد آن بودیم که چگونه عربستان سعودی در عملیات تروریستی در لبنان و مرزهای شرقی ما مشارکت داشته است. از طریق دخالت خارجی نمی توان مردم را وادار به مشارکت در حیات سیاسی کرد. (اتهاماتی که علیه ایران مطرح می شود) تنها بهانه جویی است تا مشکل واقعی در یمن پنهان شود. خلاء سیاسی در یمن ایجاد شده است و برخی ها نیز می خواهند از این وضع سوء استفاده کنند. بی ثباتی در یمن یا در عربستان سعودی به سود ایران نیست. ایران بر این باور است که باید عربستان یک بازیگر قوی و باثبات در منطقه باشد. ما خواهان آن هستیم که همه کشورهای حوزه منطقه خلیج فارس نقش مهمی در شکل گیری نوع همکاری های آینده در این منطقه داشته باشند. ما نمی خواهیم عربستان را در منطقه منزوی کنیم و هیچ روزی خواهان به حاشیه راندن سعودی ها در هر گونه گفتگوهای بین المللی مرتبط به سوریه، عراق و یمن نبوده ایم».

به عربستانی‌ها می‌گویم که اشتباه می‌کنند؛ نمی توانند ایران را به حاشیه برانند

وی در ادامه بیان داشت: « متاسفانه دوستان سعودی ما فکر می کنند که می توانند ایران را به حاشیه برانند ولی به آنان می گویم که اشتباه می کنند. زمانی که سعودی ها این توهمات را رها کنند، با واقعیت ها در منطقه تعامل داشته باشند و طرح ادعاها را علیه دیگران را متوقف کنند، می توانند به قدرتی برای ایجاد حل و فصل مشکلات تبدیل شوند و نه این که به قدرتی برای بمباران کردن بیگناهان در یمن تبدیل شوند و زیرساخت های این کشور را ویران کنند».

مجری پرسید: «انتقاد سعودی ها و طرف های دیگر در منطقه درباره نقش ایران در سوریه است، این طرف ها بر این باورند نقش سیاسی، اقتصادی، مالی و نظامی ایران در سوریه به زیان مردم این کشور بوده و باعث به شکست انجامیدن طرح این کشورها برای تغییر اوضاع سوریه شده است، این کشورها می گویند در صورتی که سیاست های ایران در سوریه تغییر نکند، مشکلات ادامه خواهد یافت؟»

مشکل سوریه ناشی از تنگ‌نظری برخی در منطقه است؛ عده‌ای در منطقه علیه برخی از شخصیت‌ها حسن انتقامجویی دارند

ظریف پاسخ داد: « من بر این باورم که مشکل در سوریه نیز همان توهم و تنگ نظری های برخی در منطقه است که فکر می کنند می توانند یک حکومت را از طریق کمک به گروه های تندرو و تروریستی سرنگون کنند. متاسفانه این طرف‌ها در سه، چهار سال گذشته کمک های مالی و تسلیحاتی خود را در اختیار داعش و جبهه النصره قرار داده اند. داعش و جبهه النصره از گروهک های بسیار خطرناکی هستند که غیرنظامیان را می کشند همان طور که در عربستان سعودی نیز رخ داده است و می خواهند این کشور را بی ثبات کنند. ایران از زمان آغاز بحران در سوریه خواهان گفتگوی سیاسی در این کشور شده است. نباید برای حل بحران سوریه پیش شرط مطرح کرد. متاسفانه افراد زیادی در سوریه به دلیل ارائه این پیش شرط ها قبل از آغاز گفتگوها توسط کشورهای دیگر و نه مردم سوریه کشته شده اند. ما از ابتدا اصرار کردیم که باید ملت سوریه برای آینده خود تصمیم بگیرد و نباید دیگران برای این ملت تصمیم گیری کنند. کشورهای دیگر می توانند به ملت سوریه برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی کمک کنند. باید روند سیاسی اطمینان بخشی در سوریه آغاز و در نهایت این روند به آن چیزی منتهی شود که ملت سوریه در عرصه اصلاحات قانون اساسی می خواهد و انتخابات برگزار شود. متاسفانه برخی از دوستان در منطقه علیه برخی از شخصیت ها حسن انتقامجویی دارند و همیشه بر افراد و نه بر روندها تاکید می کنند و این نوع نگاه باعث حل بحران در سوریه نمی شود. این نوع نگاه یک پیش شرط است که باعث طولانی شدن مشکل در سوریه می شود. دوستان ما در منطقه باید درک کنند که با استفاده از راه حل نظامی نمی توان در سوریه به پیروزی رسید و بهانه تراشی ها برای طولانی کردن درگیری های نظامی در سوریه کمکی به این کشورها نخواهد کرد. باید این کشورها تلاش کنند گروه های سوری وارد مذاکره شوند نه این که از این مذاکرات دور شوند».

مجری گفت: «این طرف ها فکر می کنند گروه های مخالف نظام سوریه توانسته اند به پیشروی هایی در ادلب، جسرالشغور و تدمر برسند و در حال حاضر این مسئله مطرح بوده که دمشق و نظام سوریه در معرض تهدید است؟»

برخی کشورها می‌خواهند داعش بر دمشق سیطره یابد

ظریف پاسخ داد: «این تهدیدات توسط داعش علیه نظام سوریه مطرح است. آیا می خواهند دمشق در سیطره داعش قرار بگیرد؟ من اطمینان دارم که ملت، ارتش و نیروهای مقاومت در سوریه اجازه نخواهند داد داعش بر دمشق مسلط شود. آیا همسایگان ما در منطقه می خواهند داعش بر دمشق سیطره یابد و اراضی بیشتر سوریه در اختیار این گروه تروریستی قرار گیرد؟ متاسفانه نشانه ها تاکید می کند این کشورها ظاهرا چنین تمایلاتی دارند و می خواهند انتقامجویی شخصی خود را عملی کنند. این انتقامجویی به حدی شدید است که می خواهند خواسته خود را ولو به زیان ملت سوریه محقق کنند».

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به این پرسش که «آیا می خواهند از رئیس جمهور بشار اسد انتقام بگیرند»، گفت: « بله این گونه است. این کشورها این پیش شرط را مطرح می کنند و این پیش شرط متعلق به ملت سوریه نیست. در صورتی که این کشورها مانع از گفتگوی ملی و تشکیل دولت ملی در سوریه نمی شدند، می توانستیم به راه حل برسیم. قبل از این که افراد بیشتری در سوریه کشته شوند و این کشور کاملا با خاک یکسان شود و داعش بر اراضی بیشتر سوریه سیطره یابد این است، همه اجازه بدهند تا گفتگوی سیاسی جدی میان همه گروه های سیاسی سوری آغاز شود و در نهایت این گفتگو به یک راه حل سیاسی منجر شود و نباید بر راه حل نظامی و کمک تسلیحاتی به گروه های تندرو و تروریستی تاکید کرد».

مجری گفت: «وزارت خارجه روسیه چند روز پیش اعلام کرد مواضع روسیه و آمریکا درباره سوریه به یکدیگر نزدیک شده است، ارزیابی شما از این موضع گیری مسکو چیست؟»

ظریف پاسخ داد: «من امیدوارم آمریکا به این باور قطعی رسیده باشد که اصرار بر پیش شرط برای ایجاد راه حل سیاسی در سوریه فایده ای ندارد و تنها باعث طولانی شدن درگیری ها در سوریه می شود. در صورتی که آمریکا و دیگر کشورهای منطقه به این باور (انصراف از پیش شرط) برسند به معنای آن است که گام مهمی را در مسیر حل بحران سوریه برداشته ایم. مردم سوریه با مصائب عظیم و فاجعه باری روبرو هستند و هیچ کس حق ندارد از این فاجعه برای خود منافع سیاسی کسب کند. بحران سوریه یک کابوس انسانی است و باید همه طرف ها از نهایت تلاش خود استفاده کنند تا بحران این کشور پایان یابد. ایران تلاش می کند کشتارهای مستمر در سوریه متوقف شود».

تجزیه کشورها در منطقه به سود هیچ طرفی نیست

وی در پاسخ به این پرسش که «برخی می گویند تقسیم سوریه، عراق و عربستان سعودی به سود ایران است به ویژه آنکه مناطق شرقی عربستان شیعه نشین بوده و به سود تهران است که این کشورها تجزیه شود؟» گفت: «منافع ایران با تغییر مرزهای سیاسی و قومی یا تجزیه کشورهای منطقه محقق نمی شود. تجزیه این کشورها به سود هیچ طرفی نیست. در صورتی که این تغییر رخ دهد به زیان امنیت و ثبات جهان است. صهیونیست ها و متحدان آنان در جهان سالهاست که به دنبال تجزیه کشورهای منطقه و تقویت بی ثباتی موجود در آن هستند و متاسفانه ما هر از گاهی در واشنگتن و توسط برخی ها در منطقه سخنانی درباره تجزیه کشورهای منطقه می شنویم و اجرای این طرح به سود هیچ طرفی نیست. حتی بررسی این طرح خطرناک است. باید این طرح ها باعث شود که ملت های منطقه پاسخ قاطع و یکپارچه ای به هر گونه تلاشی برای تجزیه منطقه ما بدهند. تغییر مرزها باعث ایجاد بی ثباتی مستمر در منطقه ما خواهد شد».

غسان بن جدو خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ادامه گفتگوی خود با محمد جواد ظریف، پرسید: «آیا فکر می کنید روابط ایران با مصر با پیشرفت مورد نظر روبرو نشده است؟»

ظریف گفت: «‌ مصر کشور مهمی در میان کشورهای عربی و اسلامی است. ایران و مصر دارای نقاط اشتراک زیادی در عرصه بین المللی هستند. اخیرا در مسئله بازنگری معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای با یکدیگر همکاری کردیم و مصر خواهان تصویب قطعنامه ای برای عاری سازی منطقه خاورمیانه از سلاح هسته ای شد. مصر کشوری مهم در منطقه است. طبیعی است که اختلافاتی با مصر داشته باشیم. سیاست های دولت های سابق مصر به سود ثبات و صلح در منطقه ما نبوده است. امروز بر این باوریم که مصر به عنوان کشور بزرگ در منطقه از نقشی برخوردار باشد و ایران امیدوار است نقش ایران در منطقه سازنده باشد».

وی در پاسخ به این پرسش که «چرا گفتگوهای مستقیمی میان شما و وزیر خارجه مصر صورت نمی گیرد، چرا شما به قاهره نمی روید یا وزیر خارجه مصر به تهران سفر نمی کند؟»، گفت: «در ماه گذشته با وزیر خارجه مصر دو بار در کویت و نیویورک دیدار کردم و ارتباطات میان ما ادامه دارد. همان طور که گفتم برخی از اختلافات و برخی تشابهات فکری میان ما وجود دارد. تلاش می کنیم از میزان این اختلافات کاسته شود».

خبرنگار پرسید: «در حال مذاکره با جان کری وزیر خارجه آمریکا درباره پرونده هسته ای ایران هستید،آیا مذاکره شما با هیئت آمریکایی تنها درباره پرونده هسته ای است یا این که برخی از موضوعات حاشیه ای را نظیر اوضاع یمن، عراق، سوریه و لبنان بدون این که اعلام کنید بررسی می کنید؟»

با آمریکایی‌ها درباره مسائل منطقه اظهارنظر کلی داشتیم، ولی گفتگوی جدی انجام ندادیم

ظریف پاسخ داد: «ما به روشنی گفتیم که تنها درباره پرونده هسته‌ای مذاکره می‌کنیم. پرونده هسته ای مسئله بزرگی است و باید این مسئله حل شود و طبیعی است که زمانبر باشد. ما بر این باوریم پرونده هسته ای ایران، ساختگی و غیرضروری است. ایران تمایلی برای ساخت سلاح هسته ای ندارد. متاسفانه آمریکا خود را در وضعی قرار داده است که باید راه حلی برای این پرونده بیابد و باید برای حل این پرونده بخش های مختلفی از جامعه آمریکا را راضی کند و این وضع باعث می شود که تمرکز زیادی بر این پرونده وجود داشته باشد. ما در این مذاکرات درباره موضوعات دیگر مذاکره نمی کنیم. طبیعی است که در حاشیه مذاکرات هسته ای، دیپلمات ها درباره برخی از بحران های منطقه نظیر بحران یمن تبادل نظر داشته باشند ولی هیچ روزی با آمریکایی ها درباره مسائل منطقه مذاکره نکردیم. ما بر این باوریم که باید کشورهای منطقه درباره مسائل خود تصمیم بگیرند و ما به همراه دوستان خود در منطقه آماده مذاکره در همه این موضوعات بدون دخالت در امور داخلی این کشورها هستیم تا همه به درک مشترکی درباره مشکلات منطقه برسند. طبیعی است که دیپلمات ها درباره بمباران شدن یمن نظرات خود را بیان کنند ولی بیان این نظرات به معنای مذاکره نیست».

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به این پرسش که «بار دیگر تکرار می کنم آیا با آمریکایی ها در حاشیه مذاکرات هسته ای، درباره مسائل منطقه با یکدیگر گفتگو کرده اید»،گفت: « تنها اظهار نظرکلی داشتیم و هیچ گفتگوی جدی درباره مسائل منطقه که به یک راه حل منجر شود، نداشتیم».

مجری پرسید: «زمانی که توافق موقت در لوزان حاصل شد، اعلام شد که در سی ام ژوئن توافق نهایی امضا خواهد شد، جهان به این درک رسیده که به زودی توافق تاریخی میان ایران و آمریکا امضا خواهد شد، پس از اعلام این توافق موقت ملت ایران نیز از آن استقبال کرد و با استقبال خوبی در فرودگاه تهران روبرو شدید، امروز به نظر می رسد پیچیدگی هایی ایجاد شده است، چند روز پیش وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد نیازی به ادامه دادن به مذاکرات پس از سی ام ژوئن وجود ندارد، آیا این موضع گیری های آمریکا به این معناست که به توافق نزدیک شده ایم یا این که آمریکایی ها با این موضع گیری ها به ایران هشدار می دهند در صورتی که توافق نشود به نقطه صفر باز می گردیم؟»

روند مذاکرات هسته‌ای پیچیده و دشوار است

ظریف پاسخ داد: « من نمی توانم درباره اوضاع پس از سی ام ژوئن پیشگویی کنم. در حال حاضر بر روی حل و فصل اختلافات باقی مانده تا سی ام ژوئن متمرکز هستیم. توانستیم در لوزان درباره توافق بر روی راه حل ها به یک تحول تاریخی برسیم. همکاران ما در دو ماه گذشته پس از این توافق در حال نگارش این راه حل هستند. شاهد آن بودیم که برخی از شرکای ما در این مذاکرات خواسته های گزاف و مسائل جدیدی را مطرح کردند و همچنین شاهد اختلافاتی در میان اعضای گروه و پنج به علاوه یک درباره برخی از موضوعات هستیم و طبیعی است این وضع باعث پیچیده کردن نگارش متن این توافق شده است. ایران همزمان با شش هیئت مذاکره می کند و هر یک از این هیئت ها نگاه و اولویت های خود را دارد. روند مذاکرات پیچیده و دشوار بوده است و باید محتاط و صبور بود. ما صبر خود را نشان داده ایم و از بیان اظهاراتی که به ایجاد راه حل کمک نمی کند، خودداری کردیم. متاسفانه برخی از طرف هایی که در این مذاکرات حضور دارند، مسائلی را بیان می کنند که به نظر می رسد خطاب به طرفداران داخلی و منطقه ای آنان باشد ولی ما از موضع گیری خودداری کردیم و منتظر آن هستیم که اوضاع چه می شود. ما با حسن نیت مذاکره می کنیم و از ابتدا به صورت روشنی اصول خود را شامل حفظ عزت و کرامت انسانی، حقوق و دستاوردهای خود بیان کردیم و درباره آن چانه زنی نمی کنیم».

خبرنگار پرسید: «روشن است که از حمایت رهبر معظم ایران در این مذاکرات برخوردارید، آیا مسئله جلوگیری از بازرسی از تاسیسات نظامی ایران و عدم گفتگو با دانشمندان هسته ای ایران به عنوان خطوط قرمز این کشور به طرف مقابل ابلاغ است، آیا در صورتی که طرف مقابل بر بازرسی از تاسیسات نظامی و گفتگو با دانشمندان هسته ای ایران اصرار داشته باشد، توافقی صورت نخواهد گرفت؟»

دسترسی آزاد به تاسیسات نظامی را نمی‌پذیریم

رییس دستگاه دیپلماسی ایران پاسخ داد: «ما مواضع خود را به روشنی بیان کردیم. اجازه نمی دهیم دسترسی آزاد به تاسیسات نظامی ما داشته باشند و همچنین اجازه نمی دهیم دانشمندان ما را بازجویی کنند. رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران به صورت علنی به این موضوع اشاره کرده اند. این موضع ثابت ما از ابتدای این مذاکره بوده است و تغییری نخواهد کرد. دسترسی آزاد و کامل به تاسیسات نظامی ما از موضوعات مطرح در این مذاکرات نبوده است و اجازه نمی دهیم از هیچ طرفی در ایران به ویژه دانشمندان ما بازجویی شود. من بر این باورم که دیگران نیز درباره خطوط قرمز ما که رهبری بر آن اصرار داشتند، واقف هستند و این خطوط قرمز به قوت خود پابرجاست. ما با تاکید بر این خطوط قرمز توانستیم به برخی از تفاهمات برسیم و این مسئله درک شده است که نمی توان سقف خواسته ها را بالا برد و اظهاراتی را برای جلب حمایت طرفداران داخلی و منطقه ای مطرح کرد. این گونه اظهارات کمکی به راه حل نمی کند.
در صورتی که بخواهند این گونه اظهارات عجیب و غریب را فقط برای اطمینان دادن به طرفداران خود داشته باشند، این مشکل مطرح می شود که این طرف ها چگونه قادر خواهند بود که راه حل را تفسیر کنند ولی ما می دانیم که راه حل باید چگونه باشد».